Η Γλούβενα της Κρώμνης (Διήγηση περί των κλωστών-κρυφών χριστιανών του Πόντου)

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Πόλεις - Περιοχές - Οικισμοί - Χωριά

Ο πατέρας μου παπα-Βασίλειος εφημέριος στην ενορία μας Γλούβενα γιος του ιερέα της ίδιας ενορίας ήξερε από τον πατέρα του καλά την ιστορία του τόπου που την έμαθε από τον παππού του ιερέα και εκείνον.

Ό,τι ήξερε τα μετέδωσε και σε μένα. Από αυτά θα αναφέρω μερικά που έχουν σχέση με τη ζωή των κρυπτοχριστιανών, δηλαδή των κρυφών του Πόντου. Η Γλούβενα της Κρώμνης (Διήγηση περί των κλωστών-κρυφών χριστιανών). Η ενορία Γλούβενα αποτελείτο από δύο συνοικισμούς, την Άνω Γλούβενα και την Κάτω η οποία λεγόταν και Βαϊζάντων διότι εκεί ζούσαν οι κρυπτοχριστιανοί τους οποίους ως τούρκους στα φανερά τους επισκεπτόταν κατά καιρούς ένας χότζας και “εβαϊζλάγεβεν”, δηλαδή τους κήρυττε τα δόγματα της μουσουλμανικής θρησκείας. Όλοι οι κάτοικοι του Βαϊζάντων είχαν τουρκικά ονόματα: Πίραγας, Χασάναγας, Μπαϊράμ-αγάς κτλ. Και μόνο δύο οικογένειες ήταν στα φανερά χριστιανοί, εκείνη του Παπαστοφόρου και του Σονίονος (τώρα λέγονται Λευκόπουλοι). Άλλες δύο οικογένειες στα φανερά χριστιανών βρίσκονταν στην Άνω Γλούβενα, και ήταν του παπαβασίλ’ (η δική μας δηλαδή) και μια άλλη της οποίας το όνομα μου διαφεύγει. Οι τέσσερις αυτές οικογένειες ζούσαν υπό την προστασία των κρυπτοχριστιανών που στην πραγματικότητα ήταν συγγενείς τους και τελούσαν μαζί με εκείνους τις θρησκευτικές τους εορτές και τα καθήκοντα με κάθε μυστικότητα και με φόβο και τρόμο, όπως έλεγε ο πατέρας μου. Ανάμεσα στους δύο συνοικισμούς ήταν χτισμένη μια υπόγεια εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου πάνω στην οποία έκτισαν έναν αχυρώνα και από το σύνολο των κτισμάτων αυτών φαινόταν μόνο ο αχυρώνας. Κάτω από τον αχυρώνα που ήταν στην επιφάνεια του εδάφους, υπήρχε υπόγεια εκκλησία). Όταν εκκλησιάζονταν ειδικοί φύλακες, κατόπτευαν τα πέριξ. Aν έβλεπαν κανένα ανεπιθύμητο ξένο αμέσως φώναξε ένας από αυτούς: «γειτόνοι φέρτε τα χόρτα αμέσως του οσμάναγα», σε λίγο οι εκκλησιαζόμενοι έβγαιναν ένας-ένας από τον αχυρώνα φορτωμένοι με χόρτα και τα κουβαλούσαν εκεί όπου διετάχθησαν. Όπως φαίνεται η Γλούβενα που βρισκόταν πράγματι σε απόμερη θέση και δεν φαινόταν από άλλες ενορίες, προτιμήθηκε ως κατάλληλος τόπος για τις θρησκευτικές ανάγκες των κρυπτοχριστιανών, διαφορετικά δεν εξηγείται πως σε μια τόσο μικρή ενορία υπήρχαν δύο έστω και μικρά μοναστήρια πάνω στο καθένα από τα δύο υψώματα. 1) Η Παναγία του Καλούλ που ετιμάτο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και 2) Η Παναγία του Αλεπού που ετιμάτο στη Ζωοδόχο Πηγή. Η πρώτη είχε τέσσερα κελιά με δυο μοναχές, ενώ η δεύτερη έξι κελιά με τρεις μοναχές. Σε ώρα κινδύνου συνεννοούνταν αναμεταξύ τους με συνθηματικά χτυπήματα του Σήμαντρου. Τα μοναστηράκια αυτά συντηρούνταν με τα προΐόντα των λίγων χωραφιών τους και με τις τακτικές επιχορηγήσεις των κρυπτοχριστιανών. Και οι δυο καταστράφηκαν σε μια επιδρομή τούρκων άλλης περιφέρειας. Στη θέση της πρώτης ιδρύθηκε κατά το τέλος του 19ου αιώνος ναϊδριον που έφερε την ίδια ονομασία “Παναγία του Καλούλ”. Την αφήσαμε να φυλάγει τους νεκρούς μας. Η Ιερά Μονή Παναγίας του Καλούλ Γλούβενας Κρώμνης - Γεώργιος Παπαχρυσοστομίδης 1954 - Η Ιστορία της Κρώμνης (Β) Ενορίες Παρχάρια Α. Ι. Παρχαρίδου Ποντιακή Εστία τεύχος 41