Η Σίδη ή Τσίτη ή Τσίτε της επαρχίας Χαλδίας του Πόντου

Οικογένεια Ιορδάνη Παπαδόπουλου Τσίτε Άρδασας ΠόντουΗ Τσίτη ή Τσίτε όπως κακώς λεγόταν, ή Σίδη όπως συνήθως γραφόταν, ήταν ένα απ' τα προοδευτικότερα χωριά της εκκλησιαστικής επαρχίας Χαλδείας του Πόντου. Βρισκόταν σε δίωρη απόσταση από την Άρδασσα, εξάωρη απ' την Αργυρούπολη και εικοσιτετράωρη απ' την Τραπεζούντα. Είναι άγνωστος ο χρόνος της εποίκισης της.

Αν όμως πιστέψουμε στην παράδοση η οποία λέγει ότι η Τσίτη είναι αποικία του ομώνυμου χωριού των Σουρμένων Τσίτα, τότε πρέπει να υποθέσουμε ότι η Τσίτη είναι από εκείνα τα χωριά που σχηματίσθηκαν (μετά την άλωση της Τραπεζούντας από τους Τούρκους ) από φυγάδες των παραλίων της Μαύρης Θάλασσας. Την Τσίτη την αποτελούσαν τέσσερις συνοικισμοί με τα ονόματα: Μεγάλη Τσίτη, Μικρά Τσίτη, Μακλέλ και Πιβερά, αριθμούσε μάλιστα περί τις 120 Eλληνικές οικογένειες. Η Σίδη ή Τσίτη της επαρχείας Χαλδείας του Πόντου

Πρόταση παρακολούθησης του πρώτου μεταξύ τεσσέρων αφιερωματικών βίντεο για την Ιερά Μονή Παναγίας Γουμερά Α΄ Μέρος στην Τσίτη Αρδάσσης Πόντου

Ιερά θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Ηγουμερά (Γουμερά) της Τσίτης Χαλδίας ΠόντουΤο προοδευτικό τούτο χωριό γέννησε διάσημες προσωπικότητες, πανίσχυρους αρχιμεταλλουργούς του Καπάν και της Αργίνης, τους Τζοπήδες, Σιρμπελάδες κ.λ.π.  Η Τσίτη έδωσε κατά τον 18ο αιώνα τέσσερις μητροπολίτες στην επαρχία της με σημαντική μόρφωση όπως και τον Ιερομόναχο Διονύσιον Κουζάνον αλλά και ακόμη τρείς μητροπολίτες εις την επαρχία Αμίδης Μεσοποταμίας. Το χωρίον Τσίτη δια των τέκνων του ετίμησε τα Ελληνικά Γράμματα κατά τον 18ο αιώνα και αυτήν ακόμα την Αυθεντική Ακαδημία του Βουκουρεστίου, καθώς δια του Ανανίου Αδαμίδου-Κουζάνου του Νομοφύλακος ο οποίος σπούδασε επι επταετία νομικά εις το Παταύϊον της Ιταλίας με δαπάνες και έξοδα του ηγεμόνα Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Χωριό που είχε τον Ουσταμπασίδην – Λαζαρίδην περιβεβλημένο με εξουσία να δικάζει και αυτούς ακόμα τους Τούρκους και να καταστέλλει και να εξουδετερώνει τις αυθαιρεσίες των Τούρκων μπέηδων, τέτοιο χωριό δεν ήταν διόλου τυχαίο. Δεν λεγόταν καθόλου τυχαία και η λαϊκή παροιμία:"Ο Γούμενον Τσιτενός, ο Δεσπότς Τσιτενός, ο Κοτζάμπασης Τσιτενός, ο Ουστάμπασης Τσιτενός, ο Θεόν πα Τσιτενός μη έν;"  Ήδη κατά το έτος 1913 η Ιερά Μονή της Παναγίας Γουμερά η οποία βρισκόταν πλησίον της Τσίτης, μετατράπηκε σε Πρακτικόν Λύκειον μετά των περιοίκων χωρίων και αποτέλεσε τρανό δείγμα της προοδευτικότητας της Τσίτης. Επαξίως ετίμησαν το λαμπρόν όνομα της Τσίτης αλλά και της καταγωγής τους ερχόμενα τα τέκνα της στην Ελλάδα, και τέτοιοι ήσαν: ο γλωσσολόγος κ. Δημοσθένης Οικονομίδης (μητρόθεν) συνεργάτης του Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσης, ο εν Θεσσαλονίκη οφθαλμολόγος κ. Θ.Κ. Θεοφύλακτος τέως γενικός διοικητής Θράκης και ο εν Κοζάνη πολιτευόμενος ακραιφνής ιδεολόγος του Εργατο-Αγροτικού Κόμματος κ. Κοσμάς Προκοπίδης. Από την Τσίτη προέρχονταν αρκετοί αρχιμεταλλουργοί μεταξύ των οποίων γνωστότεροι ήσαν, ο περίφημος Δημ. Σίρπυλας και οι Γεώργιος και Θωμάς Τσιπόγλου, οι οποίοι έδρασαν στα μεταλλεία Καπάν της Μεσοποταμίας, οι οποίοι ενίσχυσαν οικονομικώς την Ιερά Μονή Παναγίας Γουμερά , την πλούτισαν και χρηματοδότησαν την ανέγερση κτισμάτων έως και του Καθολικού της μονής (του κεντρικού ιερού ναού του μοναστηριού). Από την Τσίτη προερχόταν ο αξιομνημόνευτος κοτζάμπασης Συμεών Λαζαρίδης ο οποίος δίκαζε τις διαφορές μεταξύ Ελλήνων αλλά και Τούρκων. Φημιζόταν η Τσίτη ως πατρίδα Αρχιερέων – Μητροπολιτών και λογίων, αλλά και πολλών αγιογράφων και ξυλογλυπτών. Πως εχτίεν η Τσίτε - Παραδόσεις Τσίτης Άρδασσας, Χρονικά του Πόντου - Αβραμάντης Ιωάννης
Από την Τσίτη ήταν επίσης:
• Ο Ανανίας Κουζάνος ο επικαλούμενος νομοφύλαξ, ο οποίος δίδαξε στη Μολδαβία περί τα τέλη του ΙΗ΄ αιώνα
• Ο Διονύσιος Κουζάνος ο οποίος προχειρίστηκε Αρχιερέας της Χαλδίας και εξέδωσε την ακολουθία των πατέρων Βαρνάβα και Σωφρονίου.
• Ο Ανανίας Γουμεριώτης, ο οποίος δίδαξε μαζί με τον λόγιο Κοσμά (εκ Φιτιανάντων) στο Φροντιστήριο Αργυρουπόλεως 1754-1758
• Ο Θεοφάνης Ζωγραφάντης, ο οποίος θήτευσε στην Μονή Γουμεράς και δίδαξε στο Φροντιστήριο Αργυρουπόλεως 1776-1780 και αργότερα στην Τραπεζούντα, ενώ προχειρίστηκε Αρχιερέας Χαλδίας το 1783.
• Επίσης, οι Μητροπολίτες επαρχίας Χαλδίας : Διονύσιος, Σωφρόνιος, και τέλος ο Σίλβεστρος ο Β΄ του οποίου ο τάφος ήταν στην Παναγία Γουμερά όπου εφησύχαζε μετά τα τραγικά γεγονότα του Ρωσσοτουρκικού πολέμου 1828-1829.
•  Ο Νεοκαισαρείας Διονύσιος,
•  Ο Αμίδης του Πατριαρχείου Αντιοχείας Αγαθάγγελος,
• Αλλά και οι λόγιοι του Φροντιστηρίου Αργυρουπόλεως : Ιορδάνης Ζωγραφάντης, Νεόφυτος Ιερομόναχος, Ναθαναήλ Ζυγάς, Βασίλειος Ναθαναήλ και πλείστοι άλλοι.  Χαλδία - Αργυρούπολις Πόντου Gümüşhane (Πόλεις, Κωμοπόλεις, Χωριά, Τοπωνύμια, Ήθη, Έθιμα, Χοροί, Θρύλοι, Παραδόσεις, Πρόσωπα)

Πηγή: Ποντιακά Φύλλα τεύχος 4ον & 5ον Αθήναι 1936

Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com    

Pin It

Print

Add comment


Security code
Refresh

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ