Το χωρίον Κιρασλί της περιφέρειας του Αταπαζάρ της Νικομήδειας του Πόντου
Το Κιρασλί ήταν ένα αμιγές Ελληνικό χωριό υπαγόμενο στην επαρχία του Ατάπαζάρ του Νομού Νικομήδειας (Ιζμίτ). Το χωριό είχε 150 οικογένειες, μια εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και δύο παρεκκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Χαραλάμπους στα οποία λειτουργούσαν οι δύο ιερείς του χωριού ο παπα-Γιάννης και ο παπα-Κυριάκος.
Το χωριό ήταν χωρισμένο σε μαχαλάδες και τα ονόματα τους ήταν:
Ρακάν
Γάσπασι
Καράτερε
Αλαπλιή μαχαλεσί
Κοτσόϊ
Αλή Σαλήγκακ &
Κομτσιλού.
Υπήρχε ένα μονοτάξιο σχολείο με δάσκαλο τον Μιλτιάδη Παπαδόπουλο. Ένα καφενείο που ανήκε στην εκκλησία η οποία το νοίκιαζε στον Μιχαήλ Μαρμαρίδη και δύο μπακάλικα τα οποία ανήκαν στους Σάββα Ελευθεριάδη και Κυριάκο Θεοδωρίδη. Προύχοντες στο χωριό ήταν οι Ευστάθιος Παπαδόπουλος, Ιωάννης Θεοδωρίδης, Δημήτριος Ψωμιάδης και Σάββας Ελευθεριάδης, ενώ οι μορφωμένοι στο χωριό ήταν οι Γεώργιος Μιχαηλίδης, Σάββας Ελευθεριάδης & Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης. Το χωρίον Κιρασλί της περιφέρειας του Αταπαζάρ της Νικομήδειας του Πόντου. Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν κυρίως με την γεωργία και κατείχαν από 50 ως 150 καλλιεργήσιμα στρέμματα γης. Η καλλιέργεια των αγρών γινόταν με τα συνήθη μέσα της εποχής, με ξύλινα άροτρα για το όργωμα με το καλούμενο "τουκάν" το οποίο έσερναν δύο βόδια, το αλώνισμα κ.τ.λ. Παράλληλα με τη γεωργία ασχολούνταν και με την κτηνοτροφία, είχαν ως επι τω πλείστον αγελάδες, μοσχάρια και πολλά αιγοπρόβατα τα οποία έτρεφαν στις πλούσια παρχάρια (λιβάδια) αλλά και στα δάση του χωριού, ιδίως στις τοποθεσίες Κοκταγίν, Ταράν και Τσ̌ακάλ' Ταγάν. Το βουνό του χωριό ονομαζόταν Τσάμπαγιν και είχε υψόμετρο 2000 μέτρα περίπου. Επίσης υπήρχαν και δύο ποτάμια ένα μεγάλο με το όνομα Καράσουϊ και ένα μικρό που το έλεγαν Άχπουαρ. Διασώζονται τα ονόματα ορισμένων λαικών οργανοπαικτών και ιδού μερικά εξ' αυτών:
Ο Σάββα Μουρατίδης που έπαιζε λύρα.
Ο Ιωάννης Μουρατίδης που έπαιζε τουλούμι (ασκό).
Ο Χαράλαμπος ή Χάμπος Σερεμετίδης που έπαιζε ζουρνά και
Ο Σταύρος Κεμανατσίδης ο οποίος έπαιζε τάγαλο (λέξις άνευ άλλου έτυμου ή ερμηνείας).
Τη περίοδο του 1920 συνέβησαν στο χωριό φρικιαστικά γεγονότα. Την Άνοιξη του 1920 μπήκαν οι τούρκοι στο χωριό και μάζεψαν όλα τα όπλα που συνήθιζαν να έχουν οι χωρικοί, αλλά και όλα τα καλά άλογα και φυσικά αφαίρεσαν όλα τα χρήματα απ τους κατοίκους του χωριού. Ανήμερα του Αγίου Αποστόλου Παύλου στις 28 Ιουνίου 1920 κάλεσαν όλους τους άντρες του χωριού με πρόσχημα την υποχρεωτική αγγαρεία και αφού τους απομάκρυναν από το χωριό σκότωσαν εν ψυχρώ 80 εξ' αυτών. Περίπου 10 χωριανοί κατάφεραν μέσα στο χαμό να το σκάσουν και να γλιτώσουν. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Θεόφιλος Τιμίου ο οποίος ειδοποίησε τους εναπομείναντες κατοίκους του χωριού για το κακό που είχε συμβεί λίγο πριν κι έτσι ο περισσότερος κόσμος ζήτησε καταφύγιο στα δάση για να γλιτώσει απ' το οπλισμένο χέρι του τούρκου κατακτητή. Όσοι απ' τους κατοίκους έμειναν στο χωριό, κάηκαν μέσα στα ίδια τους τα σπίτια απ' τους τούρκους στις 2 Ιουλίου 1920 όταν οι τούρκοι πυρπόλησαν το Κιρασλί. Ευτύχημα για χιλιάδες Έλληνες ποντιακής καταγωγής από τα δώδεκα συνολικά τριγύρω χωριά ήταν ο οπλαρχηγός καπετάν Βαγγέλης Φωτιάδης με τα πεντακόσια παλληκάρια του που επενέβησαν και γλίτωσαν από βέβαιη σφαγή πάνω από δέκα χιλιάδες ψυχές Ελλήνων Χριστιανών. Υπό την προστασία του Βαγγέλη Φωτιάδη μεταφέρθηκαν με ασφάλεια ύστερα από μερόνυχτα πεζοπορίας στην περιοχή Καράβονι της Νικομήδειας όπου στάθμευαν μονάδες του Ελληνικού στρατού. Ο οπλαρχηγός καπετάν Βαγγέλης Φωτιάδης στάθηκε σωτήρας όλου αυτού του πληθυσμού και όλοι έτρεφαν τεράστια ευγνωμοσύνη στο πρόσωπο του. Απ' τη Νικομήδεια κακήν κακώς έφτασαν οι κυνηγημένες αυτές ψυχές στην Ελλάδα το 1921 κι εγκαταστάθηκαν προσωρινά στην Καλαμάτα ενώ ο οριστικός τόπος εγκατάστασης τους υπήρξε η Κωνσταντία Αλμωπίας το 1924 όπου και έζησαν έκτοτε . . . Το Ατά Παζάρ της Νικομήδειας του Πόντου.
Πηγή: Ποντιακή Ηχώ, Τεύχος 9ον, Αθήναι 1983. Γράφει ο κ. Σταύρος Τσορακλίδης απ' την Κωνσταντία Αλμωπίας Πέλλης.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com