Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν Επαρχίας Χαλδίας Ν΄ (Ξιφιράντων, Ξυπολέντων ή Μικρά Τσίτη, Αλεξιπουλέντων, Ομάλα̤, Ολού Σεϊράν, Παβρετσή, Παπαβράμ ή Χωρίον τη Παπαβράμ’, Ενορία τη Παναγίας & Παγαράντων)
Του Ξιφιράντων. Αρχαία κώμη (χωριό) στη Μεσοχαλδία, μεταξύ των χωριών Καρέλ, Τσιμπρικά, Ζερμούδας, με ερείπια αρχαίου ναού και οικιών. Υπήρξε πατρίδα του διάσημου οίκου Ξιφιλίνων οι οποίοι διέπρεψαν στις εκκλησιαστικές υποθέσεις του Γένους.
Σύμφωνα με την παράδοση, η οικογένεια των Ξιφιλίνων της Αργυρούπολης προ αμνημονεύτων χρόνων μετοίκησε εκεί και έλαβε ενεργό δράση εις τα πράγματα της πόλεως. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας 9ο Ξιφιράντων, Ξυπολέντων, Ομάλια, Ολού Σεϊράν, Παβρετσή.
Του Ξυπολέντων ή Μικρά Τσίτη (βλέπε στο Αλεξιπουλέντων)
Τα Ομάλα̤. Ενορία της κώμης Χάρσερας η οποία συνοικίσθηκε από τους ομογενείς μας εκ του χωρίου Ρωμανάντων μετά την άλωση της Τραπεζούντας. Λέγεται δε Ομάλα̤ επειδή βρίσκεται σε ομαλό έδαφος, πλήρες οπωροφόρων δέντρων. Έχει Ιερό Ναό της Θεοτόκου, 12 ομογενείς οικογένειες και 4 τουρκικές. Πνευματικώς υπάγεται στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Χαλιναρά από το 1808 οπότε η Ιερά Μονή έλαβε το σταυροπηγιακό δίκαιο επί 25ετία.
Το Ολού Σεϊράν. Γεωργικό χωριό που βρίσκεται στο τμήμα των Χ̆ερροιάνων με 25 οικογένειες ομογενών μας και 18 τουρκικές. Ο Ιερός Ναός τιμάται στον Άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα αλλά υπάρχει και τουρκικό τέμενος. Απέχει από την έδρα των Χ̆ερροιάνων (Γάρατσα), τρείς ώρες ενώ η απόσταση που το χωρίζει από το Πελέν είναι μισή ώρα (πάντα με τα πόδια). Τα Χερροίανα της Αργυρούπολης του Πόντου.
Τη Παβρετσή. Πρόκειται για μία από τις ενορίες των «Πέντε Εκκλησιών» της Αργυρούπολης, σε απόσταση 10 λεπτών από τη δημόσια λεωφόρο και τον Κάνι ποταμό. Είχε 8 ομογενείς οικογένειες και Ιερό Ναό προς τιμή του Γεννεσίου της Θεοτόκου όπου ετελείτο σημαντική πανήγυρις. Έχει υπέροχους κήπους οι οποίοι εξασφάλιζαν την οικονομική ευμάρεια και θέση των κατοίκων. Οι κάτοικοι τη Παβρετσή ήταν φιλόμουσοι και διατηρούσαν Δημοτική Σχολή όπου δίδαξε και ο άρχων διδάσκαλος του Γένους Δημοσθένης Ηλ. Οικονομίδης όταν αποφοίτησε από το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης πρίν μεταβεί στην Τραπεζούντα και στην Κωνσταντινούπολη για ανώτερες σπουδές.
Το Παπαβράμ ή Χωρίον τη Παπαβράμ’. Βρίσκεται παρά τον ποταμό της Τζίζερες ή Αμπρικάντων πάνω σε οροπέδιο. Είχε 30 ομογενείς οικογένειες από τις 120 που αριθμούσε κάποτε. Ο Ιερός Ναός ετιμάτο στον Άγιο Κωνσταντίνο. Εφτά οικογένειες από αυτό το χωριό είχαν μεταναστεύσει στα Κοτύωρα (Ορδού) περί τα μέσα του περασμένου αιώνα όπου σχημάτισαν εκεί την πρώτη, μετά την άλωση, ελληνική παροικία. Το έδαφος του χωριού ήταν ορεινό και οι κάτοικοι τόσο αυτού του χωριού αλλά και του Ποταμίου και του Κιουρτανίου αναγκάζονταν κατά τους χειμερινούς μήνες να κατεβαίνουν στην Τσανικία όπου μετέρχονταν διάφορα επαγγέλματα για τα προς το ζην. Το Αμπρίκ της Χαλδίας του Πόντου.
Η Ενορία τη Παναγίας. Μια εκ των ενοριών του ποταμίου Αμβρικάντων (Αμπρικάντων) με 18 οικογένειες ομογενών και Ιερό Ναό της Γεννήσεως της Θεοτόκου και Ιερά Μονή Καλογραιών με 5 μοναχές.
Τη Παγαράντων. Μια από τις ενορίες της κώμης Αμβρικάντων (Αμπρικάντων), με 12 οικογένειες ομογενών και Ιερό Ναό του Αγίου Χαραλάμπους.
Συνεχίστε την περιήγηση σας στη Χαλδία στα επόμενα αφιερώματα μας στα χωριά, τα ποτάμια και τα τοπωνύμια της επαρχίας Χαλδίας. Ένα εξαιρετικό πόνημα του αείμνηστου κ Γεωργίου Κανδηλάπτη Κάνι.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
