Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν Επαρχίας Χαλδίας Σ' (Ρυάκι ή Ρέκ, Ρωμανάντων, Ρωμαϊσσα, Σαλούτ ή Τσ̆άπουτλη).
Το Ρυάκι ή Ρέκ. Ενορία του ομωνύμου ποταμού με 30 Ελληνικές οικογένειες και Ιερό Ναό της Θεοτόκου αλλά και ένα Σχολείο. Είχε μεταλλεία αργύρου και Χαλκού τα οποία εκμεταλλεύονταν αιώνες πρίν από τους Αρχιμεταλλουργούς της οικογένειας των Βαρτιγιαννάντων από τα Φυτίανα.
Απέναντι από το Ρυάκιον βρίσκεται η έπαυλις Κονάκ όπου εγκαταστάθηκε προ 150 ετών ένας κλάδος της τιμαριωτικής οικογένειας των Ουτσιντσογλίδων βέηδων. Το Ρυάκιον ήταν η πατρίδα του ιατρο-φιλοσόφου Ιωσήφ Γεωργιάδη. Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν Επαρχίας Χαλδίας Σ' (Ρυάκι ή Ρέκ, Ρωμανάντων, Ρωμαϊσσα, Σαλούτ ή Τσ̆άπουτλη).
Το Ρωμανάντων. Μία από τις ενορίες της Χάρσερας ευρισκόμενη σε πεδινό έδαφος με 20 οικογένειες Ελλήνων. Πρίν από 120 έτη οι ομογενείς κάτοικοι του χωριού μετοίκησαν στο διπλανό χωριό Ομάλια. Το Ρωμανάντων και τα Ομάλια υπάγονταν στην πνευματική δικαιοδοσία της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου Χαλιναρά, η οποία είχε εκεί αρκετούς αγρούς με οπωροφόρους κήπους. Το εξαίσιας τέχνης τέμπλο του Ιερού Ναού της Χάρσερας μεταφέρθηκε εκεί από τον Ιερό Ναό της Παναγίας του Ρωμανάντων.
Η Ρωμαΐσσα. Στην είσοδο της Αργυρούπολης πάνω από το τουρκικό νεκροταφείο και κάτω από την ενορία του Αγίου Θεοδώρου, βρίσκεται η Ρωμαΐσσα την οποία κατοικούσαν 150 Ελληνικές οικογένειες μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα αλλά στις ημέρες μας καμία. Είχε Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου του Χούκ-Κεσέν ο οποίος θεράπευε κάθε αρρώστια και όπου γινόταν μεγάλη πανήγυρις γυναικών τη Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά. Στη Ρωμαΐσσα, κατά τους μαύρους καιρούς τελούνταν οι θανατικές εκτελέσεις από τον Ματέν Εμίνη και των αρχόντων της πόλεως.
Το Σαλούτ ή Τσ̆άπουτλη. Χωρίον της Χερροίανας που βρισκόταν στο Λύκο ποταμό και είχε 70 οικογένειες. Ο Ιερός Ναός ετιμάτο στο όνομα των Τριών Ιεραρχών. Από τις 70 οικογένειες, οι 25 ήταν Καρδουχικές. Οι Καρδούχοι ήταν αρχαίος λαός, που κατοικούσε σε μια ορεινή περιοχή μεταξύ Αρμενίας και Ασσυρίας, η οποία ταυτίζεται από πολλούς με τον τόπο όπου σήμερα είναι εγκατεστημένοι οι Κούρδοι. Πολεμικός λαός, οι Καρδούχοι. ήταν επιδέξιοι τοξότες και μεταχειρίζονταν μακριά βέλη. Κυλούσαν εναντίον των αντιπάλων τους τεράστιους βράχους, με τους οποίους τους συνέτριβαν. Οι Μύριοι, καθώς επέστρεφαν στην πατρίδα τους, ήρθαν αντιμέτωποι με τις πολεμικές ικανότητες των Καρδούχων και σε διάστημα επτά ημερών είχαν περισσότερες απώλειες απ’ όσες είχαν κατά την υπόλοιπη διαδρομή τους στην ανατολική Μικρά Ασία
Συνεχίστε την περιήγηση σας στη Χαλδία. Στα επόμενα αφιερώματα μας θα γνωρίσετε τα χωριά, τα ποτάμια, τα όρη και τα τοπωνύμια της επαρχίας Χαλδίας. Ένα εξαιρετικό πόνημα του αείμνηστου κ. Γεωργίου Κανδηλάπτη Κάνι.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
