Η επαρχία Κολωνίας Νικοπόλεως Πόντου, του κ. Κ. Ν. Ιορδανίδη. Ποντιακή Εστία, Θεσσαλονίκη 1952.

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Πόλεις - Περιοχές - Οικισμοί - Χωριά

Η επαρχία Κολωνίας, μία από τις μεγαλύτερες επαρχίες του Πόντου, βρίσκεται εσωτερικά ακριβώς στο κέντρο των άλλων επαρχιών, νοτιο-ανατολικά της παραλιακής πόλεως της Κερασούντας η οποία χρησιμοποιείται ως επίνειο των κατοίκων της επαρχίας Κολωνίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.500 μέτρων από την θάλασσα και απέχει περί τα 120 χιλιόμετρα από την Κερασούντα.

Πρωτεύουσα της επαρχίας και έδρα της Μητροπόλεως είναι η πόλις με το όνομα Νικόπολις (τουρκιστί Σαπίν Καραχισάρ Σαρκή) η οποία συγκοινωνεί με την Κερασούντα με αμαξιτό σκυροστρωμένο δημόσιο δρόμο και η διαδρομή αυτή εκτελούνταν με άμαξες και άλογα. Η επαρχία Κολωνίας Νικοπόλεως Πόντου (95 χωριά). Ήδη στα τελευταία χρόνια (όπως μαθαίνουμε) οι τούρκοι εκτελούν τη συγκοινωνία αυτή με αυτοκίνητα. Το έδαφος της επαρχίας Κολωνίας είναι μεν ορεινό αλλά έχει και εκτεταμένες πεδιάδες οι οποίες αποδίδουν άφθονα γεωργικά προϊόντα. Όλες οι κοινότητες και τα χωριά εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων βρίσκονται στις υπώρειες ψηλών βουνών δεντροφυτεμένων από πεύκα, έλατα, δρείς, λεύκες και άλλα είδη δέντρων, αρδεύονται δε από άφθονα κρύα νερά που αναβλύζουν σε όλες τις περιοχές. Το κλίμα της επαρχίας Κολωνίας είναι μεν λίγο ψυχρό αλλά είναι υγιεινότατο. Γι’ αυτό το λόγο σπανίως συναντά κανείς κάποιον ασθενή. Οι κάτοικοι είναι ανδρείοι και ρωμαλέοι. Εντός των πόλεων και κωμοπόλεων ασχολούνται με το εμπόριο ενώ στα χωριά η κύρια ασχολία είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Γνωστά είναι τα περίφημα προϊόντα της επαρχίας Κολωνίας λόγω της γνησιότητάς τους. Τα περίφημα σταρένια άλευρα, τα μοσχοβολιστά βούτυρα και τα καϊμάκια (σύρια), το ούζο (τούτ-ρακισή), τα εξαιρετικά παστίλι͜α και τσ̆α̤μίντσ̆α̤, (προϊόντα της συκαμίνου / μουριάς), και άλλα πολλά αχλάδια (απίδια), σταφύλια, μήλα και καρύδια τα οποία ήταν πάμφθηνα λόγω της άφθονης παραγωγής τους αλλά και της έλλειψης συγκοινωνίας προς διοχέτευση στις μεγάλες πόλεις. Παρ’ όλη όμως την αφθονία των προϊόντων, οι άνδρες και ιδιαίτερα οι νέοι αναγκάζονταν να ξενιτευτούν στο εξωτερικό δηλαδή στην Κωνσταντινούπολη, τη Ρωσσία, την Καβάλα και τελευταία στην Αμερική προκειμένου να ενισχύσουν οικονομικώς τις οικογένειές τους. Όπως ήταν εργατικοί, δραστήριοι και έντιμοι, κατόρθωναν λόγω της τιμιότητάς τους να αποκτήσουν εμπιστευτικές θέσεις σε εμπορικούς οίκους, τράπεζες, ξένες πρεσβείες, ακόμη και στα ανάκτορα του σουλτάνου. Αποκτώντας αρκετές οικονομίες επέστρεφαν στις εστίες του οπότε το ίδιο επαναλάμβαναν σε κάθε χρονική περίοδο οι νέοι άνδρες της επαρχίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κοινότητες των ξενιτεμένων ανδρών διατηρούσαν υψηλό επίπεδο πολιτισμού και ανάπτυξης. Η επαρχία Κολωνίας επειδή είχε μεγάλη περιφέρεια, διαιρείτο σε δύο τμήματα. Στα τμήματα αυτά διοριζόταν αντιπρόσωπος του Μητροπολίτου ο οποίος ονομαζόταν Έξαρχος, ο οποίος επιτόπου κανόνιζε τα διάφορα ζητήματα των κοινοτήτων και των χωριών. Η επαρχία Κολωνίας αποτελείτο από 95 χωριά καθαρώς ομογενών με πληθυσμό περίπου 60.000 κατοίκων Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών και διαιρείτο στα παρακάτω τμήματα:
1ο Τμήμα Νικοπόλεως (Καραχισάρ) με τα κεντρικά χωριά και με έδρα τη Νικόπολη
2ο Τμήμα Αλούτζαρα με έδρα το Μερκέζ
3ο Τμήμα η Ρεφαγιά (Κερτσενές) με έδρα την Κωμόπολη Ρεφαγιά
4ο Τμήμα Κουρούκ, με έδρα τη Κουλάκ – Καγιά
5ο Τμήμα Αππές με έδρα το Εντερές (Σου Σεχίρ) και
6ο Τμήμα το Γκοϊλέ Χισάρ.
Τα παλιά χρόνια το Γκοϊλέ Χισάρ ήταν έδρα Μητροπόλεως της Επαρχίας Κολωνίας, κατόπιν μεταφέρθηκε η Μητρόπολις εις την πόλη της Νικοπόλεως εξ’ ού και ονομάσθηκε επαρχία Κολωνίας και Νικοπόλεως. Ο Μητροπολίτης μία φορά το χρόνο έκανε περιοδεία σε όλη την επαρχία και έδινε διάφορες λύσεις και συμβουλές για ζητήματα του ποιμνίου του. Σημειωτέον ο Μητροπολίτης κατά την περιοδεία του αυτή συνοδευόταν από ιερείς ενώ για την ασφάλεια του η τουρκική διοίκηση του παραχωρούσε 2-3 ζανταρμάδες (χωροφύλακες) να τον συνοδεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ποιμαντικής περιοδείας του. Πραγματικά επρόκειτο για μια μεγαλόπρεπη πομπή. Έφιππος ο Μητροπολίτης περιστοιχισμένος από έφιππους ιερείς και τιμητική συνοδεία έφιππων ζανταρμάδων. Οι κάτοικοι πάντοτε τον υποδέχονταν με μεγάλη χαρά και θαυμασμό. Όλα τα χωριά διατηρούσαν ανεξάρτητα, ιερούς ναούς και σχολεία και προτιμούσαν πάντοτε να διδάσκουν στα σχολεία τους οι καλύτεροι δάσκαλοι. Ήταν φιλοπρόοδοι και μάλιστα είχαν την ευγενή άμιλλα για το ποια κοινότητα θα έχτιζε την μεγαλοπρεπέστερη εκκλησία ή το ωραιότερο σχολείο, ποιος θα έχει τους καλύτερους διδασκάλους κ.τ.λ. Οι διδάσκαλοι πληρώνονταν απ’ ευθείας από τις κοινότητες των Ελλήνων όπου δίδασκαν χωρίς καμία οικονομική ενίσχυση από τις τουρκικές αρχές. Ενώ με ποικίλους τρόπους άκμαζαν και ευημερούσαν τα ελληνικά χωριά μέχρι την έκρηξη του πρώτου πανευρωπαϊκού πολέμου το 1914, κατά τη διάρκεια του πολέμου όλα τα χωριά ερημώθηκαν. Άλλα μεν εξορίστηκαν κατά το 1916 στο εσωτερικό της τουρκίας, άλλα λεηλατήθηκαν ενώ τα υπάρχοντα τους αρπάχτηκαν από τους τούρκους. Η Επαρχία Κολωνίας είχε 95 ελληνικά χωριά, όπως αναφέραμε ανωτέρω και αυτά κατά αλφαβητική σειρά ήταν τα εξής:
Αγούλια, Αλούτζαρα, Αλούτσια, Αλατζαχάν, Αλησάρ, Αλησίζ, Αγού Ντερέ, Αμελή, Αναστός, Αππάς Τσιφλίκ, Αρμουτλή, Αρμάν Τσαϊρ, Ασαρτσούκ, Άσλασα, Αχορλού, Γενή Κιοϊ, Γιατμούς, Γιαμισλή, Γιαβσάν, Γουζουλού, Δερμέ ντάς, Εσκή Κιοϊ, Έσκιουνε, Έσολα, Ισπαχή Μαχαλεσή, Καγιά Τιπή, Καγιά Τεπέ, Καδή Κιοϊ, Κάλτσασα, Καλετσούκ, Κανλή Καγιά, Καρακεβεζήτ, Καταχώρι, Κόρατζα, Κέτλικα, Κεμίν Κονάκ, Κηζίκ, Κηζίχ, Κιράτς, Κιόσκ Κιοϊ, Κιόβ Τεπέ, Κουβερτσίν, Κιούλ Αλή, Κοϊνούκ, Κονδύλι͜α, Κοπετέν, Κουλάκ Καγιά, Κουρούκ, Κουρβαγή, Λάππα, Τίτσασα, Μαδέν, Μαλκότς, Μερβασίλ, Μοναστήριον, Μοντολάς, Μεντεμέ, Μπάλτσανα, Μπάγ Ντερέ, Νεοχώριον, Νικόπολις, Οβατσούκ, Ομουρλού, Ουλού Τσουκούρ, Ούν Ενή, Παζάρ Μπελέν, Πιουσούρ, Πουλάχ, Ρεφαγιά, Σαντζάκ, Σεϊτ Μπελή, Σεμέν, Σάρ Γερή, Σουπάχ, Σιουλού, Στρεφή, Τεπέλ- Τεπέλ, Τεπελτζέ, Τσάμλιτζα, Ταραμπέλ, Τοσλήκ, Τερέ Τάμ, Τερέ Κιοϊ, Τσιττεορέν, Τρουψή, Τσαμλή Καλέ, Τσελέπ, Τσοράχ, Τσουρούκ, Φεϊλερέ, Χάνεβη, Χασάν Ταμή, Χατζή Κιοϊ, Χαχοβλά, Χίντσιρη, Χαβζούλ. Παρακολουθείστε το πρώτο βίντεο απο μία σειρά αφιερωματικών παρουσιάσεων στα χωριά της Νικόπολης της επαρχίας Κολωνίας