Το χωρίον Πόζ Χιουγιούκ ή Πόσικ του Ακ Δάγ Μαδέν. Γεωργίου Κ. Φωτιάδη – Γαλατικός Πόντος
Το Πόζ Χιουγιούκ, για συντομία Πόσικ, είναι το τελευταίο χωριό στο ανατολικό μέρος της περιοχής του Ακ Δάγ Μαδέν, όπως το τελευταίο δυτικό είναι το Απτουραχμαλού, στα βόρεια το Πέλ Ορέν και στα νότια το Μπάσ̆ τσ̆ατάκ. Το Πόσικ απέχει 30 χιλιόμετρα περίπου από το Μαδέν ή πορεία τεσσάρων ωρών με το άλογο, όπως μου είπε ο ιερομόναχος Ισίδωρος γυιός του Νικολάφεντη.
Ο δρόμος από το ανατολικό μέρος του Μαδέν είναι ο ίδιος του Ορτάκιοϊ, έπειτα κλείνει δεξιά, ανέρχεται στο βουνό Κιοκλή και κατεβαίνει πάνω στο ποτάμι Κοντελέ. Το χωρίον Πόζ Χιουγιούκ ή Πόσικ του Ακ Δάγ ΜαδένΜετά το γεφύρι του Τσιουρφαλού στρίβει πάλι προς τ’ ανατολικά και μετά από δώδεκα χιλιόμετρα τερματίζει στο Πόσικ ανάμεσα στα δύο μεγάλα βουνά Ναλπάντ Δάγ και Τσατάλ Δάγ. Το ποτάμι είναι το μέσο της όλης διαδρομής Μαδέν – Πόσικ. Η διαδρομή είναι ωραιότατη, σχεδόν έξι ώρες κάτω από την σκιά των πεύκων, ελάτων και βελανιδιών, ενώ στις ρεματιές κυλούν γάργαρα νερά. Στην αρχή ήλθαν εφτά οικογένειες από το Μαδέν και αγόρασαν κτήματα γύρω απ’ την περιοχή Γαραέζ. Ανάμεσα σ’ αυτές τις οικογένειες ήταν τρείς από τους Παπαδάντας, μία του Ξανθοπούλου, και μία του Παύλου Μουρατίδη (Παυλή – Κεχαγιά). Λίγο αργότερα έφτασαν κι άλλοι κι οι οικογένειες έγιναν 45 με 50. Με την αγορά κι άλλων κτημάτων η περιοχή του χωριού απλώθηκε ως το Ναλπάντ Δάγ. Οι πατριαρχικές οικογένειες ήταν των Παπαδάντων, Σαρογλάντων, Παυλάντων, Αποστολάντων, Δεμιρτσάντων, Κατολικάντων, Κοσμάντων, Γιωργιαδάντων. Ανάμεσα στους Παπαδάντας ήταν και ο παπα-Δημήτρης Παπαδόπουλος, αδελφός του παπα-Γιώργη, αρχιερατικού επιτρόπου του Μητροπολίτου Χαλδίας στο Μαδέν. Ο πατέρας του ήταν παπάς, γι’ αυτό και το μεγάλο αγρόκτημα που είχαν εκεί στο Πόσικ λεγόταν και Κεϊσογλου Μελιρεσί δηλαδή αγρόκτημα του γιού του παπά. Ο ιερός ναός του χωριού ήταν αφιερωμένος στη μνήμη του Αγίου Θεοδώρου. Είχε κι ένα παρεκκλήσι πάνω στο ίσιωμα δίπλα στο νεκροταφείο, στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου. Τότε γινόταν μεγάλο πανηγύρι. Ιερείς του χωριού ήταν ο παπα-Δημήτρης και ο παπα-Γιώργης και ψάλτες ο Ιωάννης και ο Προκόπιος γυιοί του παπα-Δημήτρη. Το σχολείο είχε νεότευκτο διδακτήριο όπου εδίδαξαν οι Λάζαρος Φελέκης από το Μαδέν, ένας Λάζαρος από το Καράπιρ, ο Κυριάκος Παυλίδης και ο Κυριάκος Αποστολίδης από το Πόσικ. Πρόεδροι του χωριού διετέλεσαν ο Παύλος Μουρατίδης (Παυλή-Κεχαγιάς) και ο Χριστόφορος Παυλίδης. Εδώ στο Πόσικ ήταν και το τεράστιο αγρόκτημα του Νικολάφεντη και ο σταύλος του, όπου δούλευαν πολλοί από τα γύρω τουρκικά χωριά. Καθημερινά στις αποθήκες του Νικολάφεντη στο Μαδέν ξεφόρτωναν καμήλες, άλογα, αμάξια, διάφορα δημητριακά και κτηνοτροφικά προϊόντα από το Πόσικ αλλά και ζαχαρώδη, καφέ, τσάϊ, ξηρούς καρπούς από άλλες περιοχές. Τις παραπάνω πληροφορίες πήρα απ’ τον Θεόδωρο Στ. Παυλίδη κάτοικο κιβωτού Γρεβενών, τον Παναγιώτη Κοσμίδη κάτοικο Ευξεινόυπολης Μαγνησίας και τον Ισαάκ Μουρατίδη (ιερομόναχο Ισίδωρο) γυιό του Νικολάφεντη. Οι κάτοικοι του τουρκικού Πόσικ που δούλευαν στα κτήματα του Νικολάφεντη ήταν Γουζουλπάσηδες και ανήκαν σε μία αίρεση. Ναμάζι έκαμαν μόνο παρουσία τούρκων. Ναμάζι είναι η προσευχή των μουσουλμάνων, που γίνεται πέντε φορές την ημέρα. Ο μωαμεθανισμός πολέμησε την αίρεση αυτή και μόλις διέσωσαν μερικά απ’ τα κειμήλια της αίρεσής τους. Εκ των υστέρων συνέταξαν ποιήματα τα οποία τραγουδούσαν κάθε χρόνο σε συγκεντρώσεις οι ντετέδες (δεσποτάδες) για να μη τα ξεχάσουν. Οι συγκεντρώσεις αυτές γίνονταν τόσο μυστικά ώστε αν ανακάλυπταν να παρευρίσκεται τούρκος ή χριστιανός, τον εξαφάνιζαν για να μη προδοθεί το μυστικό τους. Την πληροφορία αυτή για τους Γουζουλπάσηδες πήρα από τον Νικόλαο Σανοζίδη κάτοικο Κιβωτού Γρεβενών. Στην Ελλάδα οι κάτοικοι του Πόσικ εγκαταστάθηκαν στους ποταμούς Δράμας, στο Παρόχθιο Κοζάνης και στην Ευξεινούπολη Μαγνησίας.
Το χωρίον Πόζ Χιουγιούκ ή Πόσικ του Ακ Δάγ Μαδέν. Γεωργίου Κ. Φωτιάδη – Γαλατικός Πόντος – Το Ελληνικόν Μεταλλείον Ακ Δάγ (Ak Dag Maden) Στη φωτογραφία του παρόντος κειμένου εικονίζεται ο παπα-Γιώργης Παπαδόπουλος, ο οποίος ήταν Αρχιερατικός επίτροπος του Μητροπολίτη Χαλδίας από το Πόσικ ήταν και παπάς στο Πόσικ, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο αφιέρωμα αυτό. Τον κρέμασαν οι τούρκοι στην Αμάσεια μαζί με άλλους πατριώτες τα ξημερώματα της 24ης Σεπτέμβρη 1921. Δυό φορές τον βάλαν στο σκοινί και κόπηκε, την τρίτη φορά τον κρέμασαν ήταν μόλις 49 ετών.
Ποντιακή Ιστορία και Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
