Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν Επαρχίας Χαλδίας 37ον: Χαλιναρά, Χάκαξα, Χαλκάντων & Χαμά

Άγιος Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος ο ΤροπαιοφόροςΗ Χαλιναρά. Πρόκειται για πρόσθετη ονομασία της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου της Χάρσ̆ερας η οποία κατά τις παραδόσεις των μοναχών της, παράγεται από το εξής θαύμα του Αγίου Γεωργίου.

«Σε καιρό σφοδρής καταιγίδας και βροχής έτυχε το αποπλανηθέν ποίμνιο της Μονής να μείνει εκτός και οι μοναχοί μέσα στην απελπισία τους κατέφυγαν σε ολονύκτια προσευχή εν τω ναώ για την προστασία του ποιμνίου δια της προστασίας του Αγίου λόγω της ύπαρξης πολλών αρκούδων, λύκων και αλεπούδων στα γύρω δάση. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας Πόντου Αφιέρωμα Χαλιναρά, Χάκαξα, Χαλκάντων & Χαμά. Πράγματι, το πρωϊ οι μοναχοί κατέφθασαν στην κοιλάδα βρίσκοντας το ποίμνιο τους ακέραιο μάλιστα το φύλαγε ένας λύκος στο στόμα του οποίου υπήρχε ένας χαλινός και έκτοτε δόθηκε η ονομασία αυτή στην Ιερά Μονή». Ο άρχοντας γενικός αρχιμεταλλουργός και εθνομάρτυρας Ιάκωβος Γρηγοράντης κατασκεύασε και δώρισε στη Μονή έναν αργυρό χαλινό ο οποίος κρεμόταν στο προσκυνητάρι του καθολικού και αξιοποιήθηκε κατά το έτος 1835 επί ηγουμένου της Μονής Ιωαννικίου εκ του χωρίου Χάσκωης για την ανίδρυση του Ναού.

Η Χάκαξα. Χωρίον το οποίο στα Πατριαρχικά σιγίλια αναγράφεται Χαχάξα και Κακάξα. Βρίσκεται σε γραφικό γήλοφο και περιρρέετε από τον ποταμό της Χάρσ̆ερας ο οποίος περνάει μέσα απ’ το χωριό, το χωρίζει σε δύο μέρη και τροφοδοτεί αφθόνως με ύδατα τους ωραίους του κήπους. Βρίσκεται επίσης πλησίον των ορέων Βάζιων και Αλτζά Καλέ. Η Χάκαξα βρίσκεται μεταξύ Ίμερας, Αλτζάγαλες, Γουζούλκιοη και Χάρσ̆ερας, απέχουσα από την Αργυρούπολη περί τις δύο ώρες και διαιρείται στα εξής τμήματα:
1. Τσουκάντων, με 13 οικογένειες ομογενών και Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου
2. Μουζγουλή, με 35 οικογένειες και καθεδρικό Ναό του Αγίου Δημητρίου, Σχολή και δύο διδασκάλους
3. Ισραηλάντων, με 13 οικογένειες
4. Τζαπράϊ ή Τζαπραηλάντων, με 6 οικογένειες
5. Παπαδάντων με 3 οικογένειες
6. Θεφίλ, με 5 οικογένειες
7. Παπανικολάντων, με 7 οικογένειες
8. Κυρεφέντων με 15 οικογένειες
Η κυριότερη απασχόληση αυτών των συνολικά 97 οικογενειών ήταν πρώτον η γεωργία κι έπειτα η κτηνοτροφία και η κηπουρική. Στο μέσον του χωριού υπήρχε μια φυσική λίμνη συνολικής περιμέτρου 120 μέτρων. Αποτελεί πατρίδα του επί σειρά ετών αγωνιστού για τη διάδοση της δημοτικής γλώσσας στη τουρκία και στην Ελλάδα και συγγραφέα πολλών ιστορικών και γλωσσολογικών βιβλίων Χαραλάμπη Παυλάντη. Μετά την ανταλλαγή οι κάτοικοι τους Χάκαξας εγκαταστάθηκαν στο Τσοτύλι του νομού Κοζάνης.

Του Χαλκάντων. Χωρίον το οποίο βρισκόταν πλησίον της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου του Χουτουρά, και στους πρόποδες απότομου βράχου. Είχε 25 τουρκικές οικογένειες και από τις 18 ελληνικές οικογένειες μόνο δύο απέμειναν κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Είχε μεταλλείο χαλκού εξ’ ου και το όνομα του χωριού. Οι ημέτεροι Έλληνες κάτοικοι του χωριού διατηρούσαν Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου αλλά εκκλησιάζονταν στο Ναό της Αγίας Βαρβάρας στην Κάτω Σόρδα. Το χωρίον Χαλκάντων βρίσκεται κοντά στον ποταμό Κάνι κι έχει μεγάλους και εξαιρετικούς κήπους.

Η Χαμά. Μία από τις ενορίες του τμήματος Λερίου με 15 οικογένειες ομογενών Ελλήνων από 80 που αριθμούσε άλλοτε. Ο Ιερός Ναός ετιμάτο στους Αγίου Αποστόλους, υπήρχε επίσης και Σχολείο. Το πρώτο μεταναστευτικό ρεύμα από την επαρχία Χαλδίας στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας ξεκίνησε ο εκ του χωρίου τούτου Φίλιππος Ευθυμιάδης ο οποίος μαζί με 30 οικογένειες από τη Χαμά και τα περίχωρα του Κοασίου το 1790 μετέβησαν στην περιφέρεια της Άγκυρας. Από κει εκδιώχθηκε απ’ τον λήσταρχο Σαπάν ογλού λόγω του ατίθασου χαρακτήρα του, αυτός μεν εφονεύθη ενώ οι υπόλοιπες οικογένειες διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά. Το 1798 ο επίσης από του χωρίου Χαμά Γεώργιος Χαμάλογλου λαβών το επώνυμον του από τη γεννέτειρά του και συστατικές επιστολές από τον Ματέν Εμινή της Αργυρούπολης (ως επόπτη όλων των μεταλλείων της Ανατολής) αλλά ακόμη και του Μητροπολίτη Χαλδίας Σωφρονίου, ότι έρχεται μαζί με σαράντα οικογένειες μεταλλουργών για την εκμετάλλευση των εκεί μεταλλείων, πράγμα που ευνόησε τη σουλτανική κυβέρνηση. Εκεί έφτασε στο χωρίον Καραπέρ όπου έτυχε της προστασίας της τοπικής αρχής και του λήσταρχου Σαπάν και αποβίωσε σε ηλικία 110 ετών. Τούτου εγγονός τυχγάνει ο εν Ξάνθη αρχιερατικός επίτροπος και οικονόμος παπα-Γεώργιος Χαμαλίδης του οποίου ο υιός Πρόδρομος Παπαδόπουλος έγραψε τη σκιαγραφία του μεταλλείου Ακ-Δάγ στα Ποντιακά Φύλλα, τεύχος 17-18, σελ, 259). Η Περιφέρεια Λερίου (Λερί) ή Κοασίου, της Αργυρούπολης του Πόντου - Ι Κασκαμανίδη Α' Μέρος.

Συνεχίστε την περιήγηση σας στη Χαλδία. Στα επόμενα αφιερώματα μας θα γνωρίσετε τα χωριά, τα ποτάμια, τα όρη και τα τοπωνύμια της επαρχίας Χαλδίας. Ένα εξαιρετικό πόνημα του αείμνηστου κ. Γεωργίου Κανδηλάπτη Κάνι.

Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com 

Pin It

Print

Add comment


Security code
Refresh

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ