Η Νικόπολις του Πομπήιου – Γ. Στρουθόπουλου – Ποντιακή Εστία τεύχος 16, Θεσσαλονίκη 1951

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Πόλεις - Περιοχές - Οικισμοί - Χωριά

Μια από τις επαρχίες του Πόντου είναι και η Νικόπολις του Πομπήιου, η οποία δεν είναι μόνο ιστορική και κατ’ έκταση μεγάλη αλλά και εύφορη και πλούσια σε τοπία και φυσικές ομορφιές όσο ουδεμία άλλη, πλην όμως περί αυτής ελάχιστος λόγος έχει γίνει μέχρι σήμερα.

Την έλλειψη αυτή επιχείρησα να αναπληρώσω δια της εκδόσεως της ιστορίας της. Η Νικόπολις του Πομπήιου – του Γ. Στρουθόπουλου. Αλλά επειδή το έργο τούτο παρουσιάζει πολλές δυσχέρειες, έκρινα καλό υπακούων άλλωστε και εις προτροπάς πολλών πατριωτών και φίλων να προσφέρω δια της Ποντιακής Εστίας ορισμένα θέματα ιστορικού, λαογραφικού και κοινωνικού περιεχομένου, από τα οποία θα καταστεί δυνατή να γνωσθεί η ψυχοσύνθεση και ιδιοσυγκρασία του λαού, ο οποίος κατοικούσε τον τόπο εκείνο και ο οποίος διατήρησε δια μέσου των αιώνων και εν μέσω αλλοφύλων ακμαίο το ελληνικό φρόνημά και αλώβητη την ελληνική του συνείδηση.
Ίδρυσης και ονομασία: Η Νικόπολις ιδρύθηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Πομπήιο τον μεγάλο το 66 π.Χ. σε ανάμνηση της νίκης του κατά του Βασιλέως του Πόντου Μιθριδάτη. Ονομάζεται δε είς μεν το επίσημο τουρκικό ιδίωμα Καρά Χισάρ Σ̆αρκί, δηλαδή Ανατολικό Μαυρόκαστρον και στην κοινή δε τουρκική γλώσσα Σαπίν Καραχισάρ δηλαδή Μαυρόκαστρο στύψεως, διότι στη Νικόπολη υπήρχαν κοντά στο χωριό Καταχώριν, κάμινοι παραγωγής στύψεως των οποίων τα ερείπια σώζονταν μέχρι του εκπατρισμού των Ελλήνων από τη Νικόπολη. Εις την καθ’ ημάς ομιλούμενη ονομάζεται από τους περίοικους Γαράσαρη και ο κάτοικος Γαρασαρώτας.
Μνημεία: το Μαυρόκαστρον Νικοπόλεως, Το Καστρογούλιν, Η Ωραία εκκλησία του χωριού Τρουψής (τουρκιστί Αλέ Κιλισέ). Η Νικόπολις. Σιαπίν Καρά Χισάρ ή Σιαπίν Καρά Χισάρ Σαρκί Şebinkarahisar του Πόντου
Μοναστήριον: Η Σταυροπηγιακή Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην τοποθεσία Καγιά Τιπί, εις την εορτή της οποίας την 15η Αυγούστου οι προσκυνητές συνέρρεαν πανταχόθεν με καραβάνια.
Μαρτυρολόγιο: Η τοποθεσία όπου μαρτύρησαν οι 45 μάρτυρες της Νικοπόλεως και οι περί αυτών θρύλοι.
Κλίμα: Η Νικόπολις έχει κλίμα υγιέστατον, ως εκ τούτου δε εις την περιφέρεια αυτή η φυματίωσης είναι άγνωστη. Όσοι από άλλα μέρη και ιδίως από τα παράλια, τα οποία είναι νοσογόνα, προσβληθούν από την επάρατο νόσο και λάβουν την ατυχή έμπνευση να μεταβούν εις την επαρχία Νικοπόλεως προς ανάκτηση της υγείας τους υποκύπτουν εντός ολίγων ημερών εις το μοιραίον, διότι η τραχύτητα του κλίματος δεν επιδέχεται συμβιβασμούς. Τη λεπτομέρεια αυτή γνωρίζοντες οι ιατροί αποστέλλουν τους πάσχοντες από διάφορα στηθικά νοσήματα προς αλλαγή κλίματος εις το Τσαγράκι ή το πολύ εις την Τ̆άμζαραν. Το Τσαγράκι είναι χωρίο, το οποίο βρίσκεται στην παλιά οδό νότιο-ανατολικά της κερασούντας, μεταξύ των ορίων αυτής και της Νικοπόλεως, η δε Τ̆άμζαρα δια την οποίαν υπάρχει και δημώδες άσμα τέως αδόμενον εκεί, είναι μια κωμόπολις μία ώρα απέχουσα από τη Νικόπολη στα βορειοδυτικά της, επί της νέας δημοσίως οδού Κερασούντας Νικοπόλεως, έχει δε κλίμα ήπιο, διότι περιβάλλεται από ψηλά βουνά. Δια μέσου τούτων διέρχεται μόνον ένας ποταμός με νότια κατεύθυνση προς το τουρκικόν χωρίον Αγουτμούς̆ τον τόπο του μαρτυρίου των Αγίων Σαράντα-πέντε (45) Μαρτύρων όπου βρίσκονται και οι περίφημοι κήποι των Νικοπολιτών και οπόθεν προχωρώντας ο ποταμός εκβάλλει εις τον ποταμό Λύκον λίγο πιο πάνω από το μέρος όπου μαρτύρησαν οι 45 μάρτυρες της Νικοπόλεως, των οποίων τη μνήμη εορτάζομε στις 10 Ιουλίου. Αγουτμούς, ο τόπος του μαρτυρίου των 45 Μαρτύρων. Νικόπολις Πόντου. Μαρτυρολόγιον Πόντου
Προΐόντα: Τα προϊόντα της Νικοπόλεως είναι περιζήτητα όχι μόνο δια τη θρεπτική τους αξία, αλλά και για τις άλλες ποικίλες αρετές τους. Όταν ξεφουρνίζουν οι νοικοκυρές εις τα χωριά και οι αρτοποιοί στις πόλεις το ψωμί η ευωδία απλώνεται σε ολόκληρη τη συνοικία και πέραν αυτής. Παντού υπάρχουν μουριές, (συκαμινέαι-συκάμινοι) και μούρα, αλλά πουθενά δεν βρίσκεται η γλυκύτητα και το άρωμά των μούρων, των κήπων, της Νικοπόλεως. Περιζήτητα επίσης ήταν τα ξηρά μούρα τα λεγόμενα τσ̆αμίντζι͜α ως και οι παστίλλες. Περίφημος δε ήτο και η ρακή, η παραγόμενη από τα μούρα, τα λεγόμενα στην ποντιακή διάλεκτο τούτι͜α.