Το χωρίον Γκιουλού Πουνάρ (Βρύση των ρόδων). Γεωργίου Κ. Φωτιάδη - Γαλατικός Πόντος. Το Ελληνικόν Μεταλλείον του Ακ Δάγ Μαδέν AkdagMadeni
Το Γκιουλού Πουνάρ βρίσκεται βόρεια του Μαδέν και σε απόσταση 30 χιλιομέτρων. Είναι το τελευταίο χωριό του Μαδεν στα βόρεια. Δυτικά του είναι το Σεκί Γασ̆ί σε απόσταση 2 χιλιομέτρων και το Μπαχτσ̆ετσ̆ίκ στα 5 χιλιόμετρα. Αλλά 5 χιλιόμετρα απέχει το Γαρέτζιορεν.
Τα τέσσερα αυτά χωριά αποτελούν ένα τετράγωνο μέσα στην πλούσια πεδιάδα. Το χωρίον Γκιουλού Πουνάρ (Βρύση των ρόδων) του Ακ Δάγ Μαδέν.Ο δρόμος που έρχεται από το Μαδέν μετά το τουρκικό χωριό Καπότ κάμπτεται δεξιά για το Γενί-Γιαπάν και τη Σεβάστεια. Στο σημείο εκείνο διακλαδίζεται για το Γαρέτζιορεν και το Γκιουλού Πουνάρ προς τα βόρεια. Από το Γαρέτζιορεν ο δρόμος πηγαίνει αριστερά για το Μπαχτσ̆ετσ̆ίκ και ένας άλλος προς τα βόρεια για το Σεκί-Γασ̆ί. Οι κάτοικοι του χωριού ήρθαν από την Αργυρούπολη του Πόντου το 1860-1870 ως 165 οικογένειες. Οι πατριαρχικές οικογένειες του χωριού ήταν οι εξής: Παπαδοπούλου, Ασλανίδου, Μυρωνίδου, Ουζουνίδου, Αναισιάδου, Αδιτσενού, Αγριανίδου, Καρανεχαρίδου, Τσολακίδου, Λυκίδου, Κελσαββίδου, Σιδηροπούλου, Πεχλιβανίδου, Ανθιμίδου, Γραιασίδου, Κελεσίδου και λοιπές. Ο ιερός ναός του χωριού ετιμάτο στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου (Παναγίας). Οι ιερείς οι οποίοι διετέλεσαν και υπηρέτησαν ως εφημέριοι ήταν: ο παπα Χαράλαμπος Αγριανίδης και ο Παπα Χαράλαμπος Μυρωνίδης. Το σχολείο είχε διδακτήριο τύπου εξαταξίου και νηπιαγωγείο. Διδάσκαλοι δίδαξαν κατά σειρά: ο Ευστάθιος Κατσανίδης από το Καράπιρ και ο Δημήτριος Παπαδόπουλος και Δ. Πεχλιβανίδης, οι οποίοι ήταν ντόπιοι. Πρόεδροι της Κοινότητας διετέλεσαν ο Μιχαήλ Αγάς, ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, ο Θεόδωρος Δεμερτζής, ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος και ο πληροφοριοδότης μου Λάζαρος Παπαδόπουλος.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χωριού. Το Γκιουλού Πουνάρ ήταν έδρα αστυνομίας για τα 24 γύρω χωριά, ελληνικά και τουρκικά. Υπήρχαν στο χωριό 2 Παντοπωλεία, 2 υφασματοπωλεία, 2 καφενεία και 10 ξενώνες (οντάδες). Ήταν το ευφορότερο χωριό της περιοχής. Είχε εκτάσεις για καλλιέργεια ανατολικά, δυτικά, νότια και εκτεταμένα βοσκοτόπια. Στα χωράφια καλλιεργούσαν σιτάρι με ετήσια παραγωγή έως 100.000 οκάδες. κριθάρι ως 50.000 οκάδες, φασόλια, ρεβίθια, φακή ως 15.000, καλαμπόκι ως 10.000 μήκωνα την υπνοφόρο (αφιόνι) ως 5-15 οκάδες βούτυρο κατά οικογένεια. Με τιμή 2-3 χρυσές λίρες κατά την οκά οι οικογένειες Κυριάκου και Χρυσόστομου Παπαδόπουλου καλλιεργούσαν αφιόνι σε 3 χωριά και συνέλεγαν 100 έως 120 οκάδες όπιο δηλαδή βούτυρο. Το χωριό είχε μεγάλα ζώα, βουβάλια, βόδια αγελάδες, άλογα πάνω από 2.000, πρόβατα και κατσίκια έως 10.000. Πολλά από τα κτήματα του χωριού ήταν ποτιστικά με τα νερά του Τσεκερέκ και του Κοντελέ. Η εκκλησία είχε μεγάλη περιουσία. Οι δύο μύλοι της με τις 6 πέτρες, ο ένας πάνω στο Κοντελέ και ο άλλος πάνω στη συμβολή Κοντελέ - Τσεκερέκ άλεθαν μέρα νύχτα τον καρπό 10 χωριών, είχε επιπλέον πάνω από 500 λεύκες. Τα έσοδά της τα διέθετε για τη συντήρηση των πτωχών και ορφανών της περιοχής και των σχολείων του χωριού. Τα όσα εκθέτει ο πληροφοριοδότης μου Λάζαρος Παπαδόπουλος δεν είναι υπερβολές γιατί το χωριό μου και γενικά το Καράπιρ είχε στενή επαφή με το Γκιουλού Πουνάρ. Η οικογένειά μου είχε συγγενείς και φίλους εκεί και τακτικά άκουγα τον παππού μου να διηγείται στους γιους και φίλους του για τον πλούτο του Γκιουλού Πουνάρ. Ο Λάζαρος Παπαδόπουλος νοσταλγός της Βρύσης των Ρόδων συνέταξε και Χάρτη λεπτομερή (σχεδιάγραμμα) που θα υπενθυμίζει στις επερχόμενες γενιές τη Βρύση των Ρόδων. Οι κάτοικοι έφυγαν από κει το 1923 μέσω Σαμψούντας και Κωνσταντινούπολης με δικά τους έξοδα. Εδώ στην Ελλάδα αφού περιπλανήθηκαν σε πολλά χωριά της περιοχής Σιδηροκάστρου των Σερρών, εγκαταστάθηκαν οριστικά στα χωριά Στρυμονοχώρι, Αμμουδιά και Φαιά Πέτρα. Φαίνεται ότι οι τοποθεσίες αυτές ομοιάζουν λίγο με την αξέχαστη πατρίδα τους, όμως μέσα σε 6 χρόνια η ελονοσία έστειλε στον άλλο κόσμο του 25% των κατοίκων. Πολύ επίσης επιθυμώ να επισκεφτώ τα χωριά αυτά, να γνωρίσω τους κατοίκους, τη νέα γενιά, να μιλήσω μαζί τους και να καταγράψω την πρόοδο που ανέπτυξαν σε όλους τους τομείς του βίου τους. Ακ Δάγ Μαδέν (AkDagMadeni) Ιστορία - Λαογραφία - Πολιτισμός.
Το χωρίον Γκιουλού Πουνάρ (Βρύση των ρόδων) του Ακ Δάγ Μαδέν. Γεωργίου Κ. Φωτιάδη Γαλατικός Πόντος. Το Ελληνικόν Μεταλλείον του Ακ Δάγ Μαδέν AkdagMadeni, Αθήνα 1994
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
