Το Χαπές̆ (Χαπές) της επαρχίας Κολωνίας του Πόντου (2ο Μέρος) του Σάββα Ιωακειμίδη
Συνεχίζοντας τη μελέτη μας περί του Χαπές̆, θα εκθέσουμε τα περί των ασχολιών των κατοίκων των 20 χωριών του. Είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος είναι αντανάκλαση κατά μεγάλο μέρος, της φύσης που τον περιβάλλει.
Η διαμόρφωση του εδάφους, το γόνιμο ή άγονο, το κλίμα και τα όμοια, μεγάλη εξασκούν επίδραση στη διάπλαση του χαρακτήρα και της εκλογής του επαγγέλματος. Το Χαπές̆ της επαρχίας Κολωνίας του Πόντου (2) - Σάββα Ιωακειμίδη. Υπεράνω τούτων είναι η ανάγκη η οποία δημιουργεί τις καταστάσεις. Αυτό μπορεί κάποιος να το παρατηρήσει και ως προς τις ασχολίες και τα επαγγέλματα των κατοίκων του Χαπές̆. Αφού αποσπάστηκαν από την ολότητα της ποντιακής οικογένειας, κατέφυγαν την ώρα της ανάγκης και κατά περιόδους στα πυκνόφυτα εκείνα δασώδη μέρη και ήταν αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουν τον σκληρό αγώνα της ζωής. Οι πρώτες ασχολίες τους ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Αποψίλωσαν τα πυκνόφυτα δάση εκκαθάρισαν το έδαφος και δημιούργησαν τους αγρούς τους εις τα ορεινά εκείνα μέρη τα καλούμενα τουρκιστί γιαγλά̤δες (τα παρχάρια όπως τα λένε οι Κρωμναίοι και οι Σανταίοι) όπου έβοσκαν τα ποίμνιά τους. Αλλά συν τω χρόνω η αύξηση του πληθυσμού διαμέσου των γεννήσεων αφενός και της συρροής νέων κατοίκων από άλλα μέρη, αφετέρου δημιούργησαν το πρόβλημα της ανεπάρκειας καλλιεργήσιμης γης. Οπότε και αναγκάστηκαν να στραφούν σε άλλα επαγγέλματα. Άλλοι μεν έγιναν κτίστες, άλλοι ξυλουργοί και ελάχιστοι έμποροι και μεταπωλητές. Προπαντός επιδόθηκαν στην εκμετάλλευση των πέριξ εκ της αποψιλώσεως δασών που είχαν απομείνει. Εις τούτο συνετέλεσε και η παντελής έλλειψη δασών και ξυλείας στις νότιες περιοχές της υποδιοίκησης Ζάρας, Χαφίκ ή Κότζ -Χισάρ και της πόλεως Σεβάστειας. Οι κάτοικοι του Χαπέσ̆ και μάλιστα των χωριών Κίρ-Μπαγη και Αρμούδ-Τσάϊρ υπήρξαν οι προμηθευτές ξυλείας, όχι μόνο της καύσιμης αλλά και της οικοδομήσιμης των πιο πάνω περιοχών. Το ξυλεμπόριο υπήρξε η κυριότερη ενασχόληση των περισσοτέρων χωριών μέχρις ότου εξαντλήθηκαν τα δάση και μέχρις ότου εκριζώθηκαν κατά το 1921-1922 και τα εναπομείναντα λείψανα κατέφυγαν στην γλυκιά μας Ελλάδα αφού αποδεκατίστηκαν ποικιλοτρόπως δια των εκτοπίσεων, των εξοριών και θανατώσεων, ένεκα της φοβερής δίνης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της μετά τούτον Μικρασιατικής καταστροφής. Τα αίτια, ο τρόπος και τα μέσα της εξοντώσεως του μισού σχεδόν πληθυσμού των κατοίκων του Χαπές̆ θα αποτελέσουν άλλο κεφάλαιο της παρούσας ιστορικής μελέτης. Όσο δεν αφορά εις τον τρόπο της προσπάθειας παρασκευής της ξυλείας, της μεταφοράς και μεταπώλησης και δια ταύτα, Θα απασχολήσω επ’ ολίγον τους αναγνώστες μας για να σχηματίσουν αμυδρή ιδέα του πόσο δύσκολη και σκληρή ήταν η ζωή των ανθρώπων εκείνων. Εκ των προσφύγων κατοίκων των χωριών του Χαπέσ̆ οι περισσότεροι αποκαταστάθηκαν στις περιφέρειες Βεροίας, Ναούσης, Εδέσσης, Γιαννιτσών και Κοζάνης. Ίδρυσαν νέους συνοικισμούς και συνεπήχθησαν σε νέες κοινότητες, όπως είναι του Αγγελοχωρίου του Κάτω Κουσανού, του Ζερβοχωρίου, των Λευκαδίων, των Σεβαστειανών και άλλων και ασχολούνται ήδη με τα ειρηνικά τους έργα. Είναι εργατικοί, φιλόξενοι, συναποκομίσαντες τις πατροπαράδοτες αρετές τους. Η αφιχθείσα στην Ελλάδα πρώτη γενιά ημέρα τη μέρα εκλείπει. Η διαδεχόμενη αυτή γενεά είναι ανάγκη να γνωρίσει την προέλευση, τα ήθη και τα έθιμα των προγόνων της για αυτό χαράσσονται οι γραμμές αυτές.
Το Χαπές̆ της επαρχίας Κολωνίας του Πόντου – Σάββας Ιωακειμίδης – Ποντιακή Εστία τεύχος 30-31, Θεσσαλονίκη 1952
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
