Παζάρ Πελέν, Κιζίκ & Ίν Ονού, χωρία Χαπές̆ επαρχίας Κολωνίας Πόντου - του Σάββα Ιωακειμίδη
9) Παζάρ Πελέν. Το χωριό τούτο πριν από τις εκτοπίσεις των κατοίκων του κατά τον Σεπτέμβριο του 1916, περί της οποίας θα μιλήσουμε με λεπτομέρεια μετά το τέλος της αφήγησης της ιστορίας όλων των χωριών και μάλιστα των χωρίων Κιζίκ, Ιν-Ονού και Τζελέπ καθόσον οι κάτοικοι και των τεσσάρων χωριών είχαν την ίδια τύχη εξ αφορμής ενός γεγονότος το οποίο και θα εκθέσουμε στα επόμενα κεφάλαια.
Παζάρ Πελέν, Κιζίκ, Ίν Ονού, χωρία Χαπές̆ επαρχία Κολωνίας Πόντου. Το χωρίον Παζάρ Πελέν αριθμούσε περί τις 60 οικογένειες. Είχε και αυτό ένα μονοτάξιο σχολείο και εκκλησία. Από τις 60 οικογένειες απέμειναν μόνο 40, οι οποίες και κατέφυγαν στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκαν: 10 στα Σεβαστιανά, 10 στο Ζερβοχώρι Ναούσης, 5 στο Μεσοβούνι και 5 στο Τριφύλλι Γιαννιτσών.
10) Κιζίκ. Βρίσκεται στη βόρεια άκρη της περιφέρειας και παρά τις υπώρειες του ορεινού όγκου του όρους Κιοσέ Δάγ, αριθμούσε περί τις 200 οικογένειες. Ήταν το δεύτερο κατά σειρά σε μέγεθος χωριό μετά το Καγιά Τισή, περί του οποίου θα γίνει λόγος στη συνέχεια. Είχε δύο εκκλησίες από τις οποίες η μία ετιμάτο επ’ ονόματι της Θεοτόκου, χωριζόταν δηλαδή σε δύο ενορίες με τέσσερις ιερείς. Είχε δε και σχολείο με 3 διδασκάλους. Ονομαστός κατά τους χρόνους της μαθητείας μου ήτο ο αείμνηστος Αγαθάγγελος Πασχαλίδης, ο οποίος εργάστηκε και εις το χωρίο μας. Ονομαστοί επίσης στο Χαπέσ̆ ήταν και οι ιερείς παπα-Ευστάθιος, παπα-Κοσμάς και παπα-Ηλίας δια τη μόρφωση και τη δραστηριότητά τους. Οι περισσότερες εκ των διασωθέντων εκ του λευκού θανάτου οικογένειες του Κιζίκ βρίσκονται σήμερα εγκατεστημένες στα χωριά Ρίζοβο και Γιαννάκοβο Εδέσσης.
11) Ίν-Ονού. Το χωριό αυτό βρίσκεται επίσης στη βόρεια άκρη του τμήματος του Χαπέσ̆ αλλά δυτικότερα του Κιζίκ. Και αυτό αριθμούσε προ της εκτοπίσεως των κατοίκων του κατά το 1916 περί τις 90 οικογένειες. Είχε εκκλησία προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου με 4 ιερείς και δημοτικό σχολείο με 3 διδασκάλους. Στο χωριό αυτό εργάστηκα ως δημοδιδάσκαλος κατά τα σχολικά έτη 1902-1904 πριν ακόμα εγγραφώ και φοιτήσω στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Το Χαπές̆ της επαρχίας Κολωνίας του Πόντου - Σάββα Ιωακειμίδη - Ποντιακή Εστία. Αφιέρωμα στα χωριά: Παζάρ Πελέν, Κιζίκ & Ίν Ονού.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
