Η Μούζενα της Χαλδίας του Πόντου
Η Μούζενα ήτο μία από τις περιφέρειες της επαρχίας Χαλδίας η οποία υπαγόταν στην υποδιοίκηση Τορούλ. Βρισκόταν πέρα από τον Κάνιν ποταμό μεταξύ των χωρίων Δεμιρτζηκιόη, Σταυρίου, Μανδρίων και πολύ κοντά σε ένα ποτάμι το οποίο χυνόταν στον ποταμό της Κρώμνης. Η Μούζενα αποτελείτο από 10 ορεινά χωριά, οι κάτοικοι των οποίων ασχολούνταν με την γεωργία και τη κτηνοτροφία. Τα χωριά αυτά είναι:
1. Κυρίως Μούζενα (Πάς̆ Μούζενα)
2. Τσιμερά
3. Ωραιόκαστρον (Χάτσ)
4. Άγιος Φωκάς
5. Σίσ̆ι͜α
6. Παλλαδάντων ( Παρακολουθείστε το σχετικό μου βίντεο για το χωρίον Παλλαδάντων )
7. Αγρίδ
8. Λωρία
9. Μασούρα
10. Χάραβα (Κινέη) Η Μούζενα της Χαλδίας του Πόντου - Παρακολουθείστε το βίντεο
Στο κέντρο αυτών των χωριών υπήρχε η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Ζαντού ή Λερμούχου με 15 καλογριές. Στη Μούζενα, μετά την Άλωση κατέφυγε και διεσώθη για κάποιο χρονικό διάστημα η Άννα, θυγατέρα του τελευταίου Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Δαυίδ του Κομνηνού, ακολουθούμενη από τις οικογένειες πολλών ευγενών. Κατά τον Σάβ. Ιωαννίδη (Ιστορία και Στατιστική Τραπεζούντος σελ.124), οι κάτοικοι της Μούζενας έχουν καταγωγή ευγενών, πράγμα που αποδεικνύεται από διπλώματα αρχαίων οικογενειακών εγγράφων και των διϊσχυρισμών των κατοίκων. Μία από αυτές τις οικογένειες είναι αυτή που αργότερα μετανάστευσε στην Αργυρούπολη, η πολύκλαδος οικογένεια των Μουζενίδων η οποία διέπρεψε στο εμπόριο στην Αργυρούπολη, τη Θεοδοσιούπολη, την Τραπεζούντα και την Κωνσταντινούπολη. Η οικογένεια των Μουζενίδων πρωτοστάτησε ευφήμως στην καλή κατεύθυνση των πραγμάτων και της πνευματικής κινήσεως στην Μητρόπολη Χαλδίας. 
Ο μεγάλος μας λαογράφος Στάθης Ευσταθιάδης, σε ραδιοφωνική του εκπομπή αφιερωμένη στη Μούζενα αναφέρει τα ακόλουθα: Χωριό της περιοχής Αργυρούπολης. Βρισκόταν στο ψηλότερο σημείο της περιφέρειας Μούζενας και κατοικούνταν από περίπου 70 οικογένειες. Το χωριό είχε τους εξής 4 συνοικισμούς:
Στεφανάντων με 17 οικογένειες,
Λογιζάντων με 15 οικογένειες,
Αδαμάντων με 14 οικογένειες,
και Γεράντων με 6 οικογένειες.
Η Μούζενα γειτόνευε με το Σταυρίν και την Άνω Ματσούκα και ήταν από τα πιο φτωχά χωριά της περιοχής. Το έδαφός της ήταν άγονο, ανώμαλο και βραχώδες και – το κυριότερο- δεν διέθετε αρκετό νερό, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να είναι αναγκασμένοι να υδρεύονται, με ανοιχτό αυλάκι, από το χωριό Σπενταμόνια. Είχε δημοτικό σχολείο και εκκλησία, του Αι΄ Γιάννη. Όσοι κάτοικοι δεν ξενιτεύονταν ασχολούνταν με την γεωργία. Η Μούζενα ήταν το χωριό της περιοχής της Αργυρούπολης. Βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο της περιφέρειας Μούζενας και κατοικούντο από 70 οικογένειες. Είχε τέσσερις συνοικισμούς:
Α) Στεφανάντων 19 οικογένειες
Β) Λογιζάντων 17 οικογένειες
Γ) Αδαμάντων 18 οικογένειες
Δ) Γερανάντων 16 οικογένειες. Η Μούζενα γειτόνευε με το Σταυρίν και την Άνω Ματσούκα και ήταν από τα πιο φτωχά μέρη της περιοχής. Το έδαφος ήταν ανώμαλο, άγονο και βραχώδες και δεν διέθετε αρκετό νερό.
Η Κυρίως Μούζενα (Πάς̆ Μούζενα)
Το ψηλότερο χωριό της Μούζενας με 50 ελληνικές οικογένειες και ιερό ναό προς τιμή του Αγίου Ιωάννη. Πατρίδα του Θερειάνου ο οποίος αποθανατίστηκε στα αρχαία δημοτικά τραγούδια, αλλά και του επισκόπου Αριστείας †Ιεροθέου Παπαχιστοδουλίδου ο οποίος από θαύμα σώθηκε από τα δήθεν ανεξάρτητα δικαστήρια (του αίσχους) της Αμάσειας. Απο τη Μούζενα καταγόταν επίσης και ο ξακουστός λυράρης, τραγουδιστής, στιχοπλόκος και χορευτής Παύλος Στεφανίδης (ο λυριτσής ο Παύλον) τον οποίο αποθανάτισε με το τραγούδι του ο Στάθης Ευσταθιάδης στις εκπομπές του Φάρου Ποντίων Θεσσαλονίκης με τίτλο "Ποντιακοί Αντίλαλοι".
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
