Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν Επαρχίας Χαλδίας 42ον: Χουτουρά, Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Χουτουράς & Ιερά Μονή της Κυρίας Θεοτόκου των Καλογραιών Χουτουράς
Η Χουτουρά. Αρχαίο χωριό στα νοτιοδυτικά της Αργυρούπολης και πίσω από το οροπέδιο Κουρκουλέτσου, κοντά σε ποταμάκι που πηγάζει από τα οροπέδια Αρκορρυμίου και Λεϊσή το οποίο στη συνέχεια χύνεται στον Κάνι ποταμό κοντά στη Σόρδα από την οποία απέχει περίπου 15 λεπτά.
Η Χουτουρά είναι ένα από τα έξι χωριά τα οποία ο Αυτοκράτωρ της Τραπεζούντας Αλέξιος ο Γ΄ ο Μέγας Κομνηνό αφιέρωσε στη δικαιοδοσία και επικαρπία της κοντινής Βασιλικής Σταυροπηγιακής και Πατριαρχικής Μονής του Αγίου Γεωργίου Χουτουράς. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας : Χουτουρά, Μονή Αγίου Γεωργίου, Μονή Θεοτόκου των Καλογραιών . Έχει σαράντα (40) ομογενείς οικογένειες και δύο τουρκικές, επίσης έχει Σχολείο και εξαίρετους κήπους. Οι κάτοικοι του χωριού εκκλησιάζονταν στους Ιερούς Ναούς του Αγίου Γεωργίου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καλογραιών. Θαυμάσιο ήταν και το παρεκκλήσιο της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας το οποίο ιδρύθηκε το 1736 από τον Μητροπολίτη Θεοδοσιουπόλεως Αζαρία Γρηγοράντη στη μνήμη της μητέρας του Ευφημίας η οποία καταγόταν απ’ του Χουτουρά. Πολλοί Χουτουρέτες διατέλεσαν φημισμένοι έμποροι τόσο στη Θεοδοσιούπολη όσο και στην Τραπεζούντα. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών οι Χουτουρέτες κατελθόντες στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στο Σούμπουσκον (έτσι λεγόταν η Αριδαία εξαιτίας των πολλών νερών της, Σούμπουσκο = χωριό του νερού) και στους Σιταγρούς Δράμας. Ενημερωθείτε περισσότερο για Το χρυσόβουλο του Αλεξίου Γ' του Μεγάλου Κομνηνού Αυτοκράτορος της Τραπεζούντας
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Χουτουράς. Πρόκειται για μια από τις αρχαιότερες μονές της επαρχίας Χαλδίας η οποία βρίσκεται μέσα στην περιοχή του ως άνω χωρίου Χουτουρά, εξ’ ου και η επωνυμία της. Πολλές φορές καταστράφηκε από επιδρομές ληστών και έτυχε της προστασίας του Μεγάλου Κομνηνού Αλεξίου του Γ΄ αυτοκράτορος της Τραπεζούντας ο οποίος δώρισε στη μονή δια αυτοκρατορικού Χρυσόβουλου το 1365 τα γύρω χωριά: Γουζιλνίκη (Γουζούλκιοην στα τουρκικά), Ξήρξαν, Αγκουϊζιν, Μαυραγγέλι, Μουγελά, Μουγαλτά, και του Προδρόμου (Σίχτορμιν) για τη διατήρηση και ζωάρκεια της, τα οποία αποτέλεσαν την εξαρχία Χουτουρά όπως και του Χαλκάντων και εκτεινόταν από το Πίρ Αχμέτ μέχρι των Πέντε Εκκλησιών συμπεριλαμβανομένων και είχε πολλά προσοδοφόρα κτήματα τα οποία διεύθυναν οι μοναχοί της Μονής. Η αδελφότητα της Μονής ανήλθε κατά τον 18ο αιώνα στους εκατό (100) πατέρες τόσο στη Μονή όσο και στα μετόχια τα οποία τότε λέγονταν Καστέλια. Όλη η περιφέρεια της Σόρδας ανήκε στη Μονή Χουτουρά η οποία κατόπιν δωρήθηκε με Αχτιναμέ (έγγραφη συνθήκη) όταν πέρασε από κει ο Σουλτάνος Μουράτ ο Δ΄ πηγαίνοντας προς τη Βαγδάτη. Πολύ πριν ιδρυθεί το Ελληνικόν Φροντιστήριον Αργυρουπόλεως υπήρχε στη Μονή άξια λόγου Σχολή Γραμμάτων στην οποία φοιτούσαν τα παιδιά των πλουσίων και των αρχιμεταλλουργών της Αργυρούπολης και των περιχώρων και υπήρξε το μόνο και προσφιλές καταφύγιο των εκ Φυτιάνων λογίων και μοναχών που ανέδειξε πολλούς διαπρεπείς άνδρες στην αρχιεροσύνη και στη μόρφωση οι οποίοι μετεκπαιδεύθηκαν στις παραδουνάβιες χώρες και συντέλεσαν τα μέγιστα στη διάδοση των γραμμάτων στην επαρχία Χαλδίας. Μετά την άλωση της Τραπεζούντας, η Μονή καταστράφηκε αλλά περί τα μέσα του 17ου αιώνα ανοικοδομήθηκε εκ νέου από τον ευγενή άρχοντα Γεώργιο Στρατικευά το Λαζό ο οποίος ήτο ανηψιός του χωροεπισκόπου Χαλδίας Δανιήλ και επισκόπου Χαλδίας Θεολήπτου του Καλογεράντων, μνημονεύονται δε όλα τα παραπάνω από το εκδοθέν ευεργετήριο πατριαρχικό σιγίλιον γράμμα του 1623 του Οικουμενικού Πατριάρχου Ιακώβου του Α΄(1623-1624). Επί ηγουμενίας των: †Ευθυμίου του Φυτιάνου, †Χατζη Σεραφείμ Χατζη Ακεψιμά και †Παϊσίου Παπαγερασιμίδου Ξαντίνου του εκ πολλών Μανδρίων και αργότερα Μητροπολίτου Θεοδοσιουπόλεως η Μονή προήχθη και έφτασε σε ακμή δόξης. Η εθνική και θρησκευτική της επίδραση στον ομογενές Ελληνικό στοιχείο της επαρχίας Χαλδίας υπήρξε μεγίστη. Επ’ αυτής ο κ. Γεώργιος Θ. Κανδηλάπτης συνέγραψε εκτενή ανέκδοτον ιστορίαν φιλοτεχνηθείσα το 1907 κατά παράκληση του αειμνήστου ηγουμένου της † Ανθίμου Μαζμανίδη.
Χουτουράς. Ιερά Μονή της Κυρίας Θεοτόκου των Καλογραιών. Βρίσκεται στην πέρα του ποταμού ενορία της Χουτουράς και τιμάται επ’ ονόματι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με αδελφότητα τεσσάρων μοναχών κατά την ανταλλαγή. Ιδρύθηκε κατά το 1745 από τον άρχοντα και ευεργέτη των μονών της Επαρχίας Χαλδίας Νικόλαο Σιραντούζ ο οποίος έκτισε τον Ιερό Ναό και τους κήπους οργάνωσε και τους αγρούς αγόρασε, έκτισε επίσης και τα κελιά. Επί ηγουμενίας Χουτουράς Σεραφείμ του Φυτιάνου το 1832 οι μοναχές της ανήλθαν στις 12 διότι η αδελφή του καθώς και άλλες μοναχές από τα Φυτίανα οι οποίες μόναζαν σε άλλα μοναστήρια προσήλθαν στη Γυναικεία Μονή Χουτουράς ώστε ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντίνος ο από Σιναίου ο Α΄ με Πατριαρχικό του γράμμα την αναγνώρισε ως ενοριακή και μετόχιο του Αγίου Γεωργίου.
Συνεχίστε την περιήγηση σας στη Χαλδία. Στα επόμενα αφιερώματα μας θα γνωρίσετε τα χωριά, τα ποτάμια, τα όρη και τα τοπωνύμια της επαρχίας Χαλδίας. Ένα εξαιρετικό πόνημα του αείμνηστου κ. Γεωργίου Κανδηλάπτη Κάνι.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
