• Home
  • Λαογραφία

Γαμήλια Έθιμα του χωρίου Καπίκιοϊ Τραπεζούντας

γαμήλια,έθιμα,καπίκιοι,ματσούκας,πόντου,τραγούδια,χοροίΓαμήλια Έθιμα του χωρίου Καπίκιοϊ Τραπεζούντας

Η εκλογή της νύφης γινόταν απο τους γονείς του γαμπρού και μάλιστα τα παλιότερα χρόνια, σε μικρή ηλικία. Κάποτε, μόλις γεννιόταν κορίτσι σε φιλικό οικογενειακό σπίτι, χάραζαν την κούνια του κοριτσιού και το νεογέννητο προοριζόταν για το παιδί του χαράκτη. Το ψαλάφεμα - η ζήτηση της νύφης - γινόταν απ' ευθείας απο τους γονείς του νέου, αν είχαν οικειότητα με τους γονείς της νύφης, ή διαφορετικά με προξενειά. Η προξενήτρα σε καμία περίπτωση δεν έπαιρνε χρήματα, αλλά συνήθως φιλοδώρημα με μορφή ρουχισμού. Άν υπήρχε συγκατάθεση, έλεγαν οι γονείς : «δίγομε τον λόγον εμουν» ( λογόδομαν). Αυτό ήταν αρκετό. Κάποτε μάλιστα εγένοντο και μνηστεία με την ευλογίαν του ιερέως -σημάδεμα. Τότε αντάλλασαν και δώρα.

Οι αρραβωνιασμένοι μέχρι του γάμου τους, σπανίως συναντιόντουσαν. Μόνο κατα τα τελευταία χρόνια ο γαμπρός επισκεπτόταν το σπίτι της αρραβωνιαστικιάς του και μάλιστα μόνο κατα τις Κυριακές. Η αρραβωνιαστικιά ποτέ δεν ονόμαζε τον γαμπρό με το όνομα του, αλλά με την λέξη εκείνος. Πολλές φορές και μετά τον γάμο για αρκετά χρόνια τον αποκαλούσαν «εκείνος» και ποτέ ο άντρας μου. Όταν γινόταν διάλυση του αρραβώνα, επέστρεφαν τα δαχτυλίδια - έκλωθαν τα σημάδια -. Ο γάμος γινόταν πάντα πρίν την νηστεία των Χριστουγέννων ή του Πάσχα και πάντοτε ημέρα Κυριακή. Τρείς ημέρες πρίν γινόταν η πρόσκληση, - λάλεμαν. Συγγενής του γαμπρού ή παιδί φιλικής οικογένειας μοίραζε μικρές πίτες στα συγγενικά και φιλικά σπίτια. Ιδιαιτέρως στο σπίτι του γαμπρού έδιναν μεγάλη πίτα και στα γειτονικά σπίτια μικρή λαμπάδα. Ο λαλετής αμειβόταν απο τους καλεσμένους. Ιδιαίτερη πρόσκληση δίνετε στους οργανοπαίκτες.

Print

Πρόχειρη οικιακή μικροσυσκευή στον Πόντο

πρόχειρη,μικροσυσκευή,πόντου,καρνάλ,ζύμωτρον,τουπία,αδράχτι,ρόκα,χαλκόν,πιθάρΠρόχειρη Μικροσυσκευή Οικοκυράς στον Πόντο 

1. ΤΟ ΚΑΡΝΑΛ
Πλεκτό με ημισφαιρική βάση καλάθι, φαρδύ στα πλάγια,
στενεύει ελαφρά προς το στόμιο. Κρέμεται από λαβή, σε σχήμα
ημικυκλίου, πλεκτή, όπως και το καλάθι, από λεπτούς
ημικυλινδρικούς ράβδους, κατά προτίμηση κρανιάς , ή ξύλινες
λεπτές ταινίες, από νεαρά βλαστάρια , πολύ ελαστικές στο
πλέξιμο.

πρόχειρη,μικροσυσκευή,πόντου,καρνάλ,ζύμωτρον,τουπία,αδράχτι,ρόκα,χαλκόν,πιθάρ2. ΤΟ ΖΥΜΩΤΡOΝ
Ξύλινη σκάφη, μόνο για ζύμωμα ψωμιού και για τίποτε άλλο.

3. ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣ Ή ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΤΕΣ
Το συνηθισμένο εικονοστάσι , δεν έλειπε από κανένα σπίτι. Και
οι φτωχοί ακόμα , φιλοδοξούσαν να έχουν ένα .Από το εικονοστάσι
ο επισκέπτης χαρακτηρίζει το νοικοκυρεμένο κι αρχοντικό σπίτι
που επισκέπτεται για πρώτη φορά. Ηταν το ιερότερο κόσμημα του
σπιτιού , ο εικονοστάτες.

Print

Ο Γάμος, στην Αργυρούπολη του Πόντου

ποντιακός,γάμος,χαρά,λαογραφά,χοροί,έθιμα,τραγούδια,γαμήλια,κιμισχανά,αργυρούπολη,ψαλάφεμα,θύμιζμανΤα γαμήλια έθιμα των Ελλήνων της Αργυρούπολης του Πόντου 

Το ψαλάφεμαν ( η επιλογή της νύφης )

Οι γάμοι από έρωτα ή από απ' ευθείας γνωριμία των νέων ήταν σπάνιοι. Η μητέρα του νέου -εκ του αφανούς- παρακολουθούσε τις υποψήφιες νύφες και αφού κατέληγε, τότε έπειθε τον σύζυγο και τον γιό της για την επιλογή της νέας.
Συνηθίζονταν οι στοίχοι : « εγώ ας ση μάννας –ι-μ' και ας ση κυρού μ' την βουλήν 'κ' εβγαίνω »
και το τραγούδι : « Μάννα μ' αν είσαι η μάννα μου κι αν είμαι το παιδόπο σ', εδέβαν τα νεότητα μ' υπάντρεψέ με οφέτος ».

Βασικό κριτήριο για την επιλογή της νύφης ήταν το οικογενειακό της περιβάλλον. Έλεγαν χαρακτηριστικά : «τέρεν την ούγιαν κ' έπαρ' το πανίν, τέρεν την μάνναν κ' έπαρ' το κορίτσ'»
Επίσης έπρεπε να είναι προκομένη, εργατική, μετρημένη, εύστροφη, ντροπαλή, νοικοκυρά, υγιής. Τέλος θα έπρεπε να είναι όμορφη και να έχει σωματικό κάλλος. Οι άσχημες και αδύνατες κοπέλες δεν είχαν πέραση και θεωρούνταν μη υγιείς.

Δείτε ένα βίντεο σχετικό με το Νυφέπαρμαν της ορφανής κόρης

Print

Ποντιακά Εδέσματα, Ποντιακή Κουζίνα

ποντιακή,κουζίνα,εδέσματα,φαγητά,κορκότα,χασίλ,πλουγούρ,λαβάσια,γαλοφαϊν,μιντζίν,φελία,τσουμούρ,μπουσίντρια,τσιριχτά,γουλία,τρίμαν,σέφτελα,ωβά,μακαρίνα,χαψία,χοσάφΤο « πλουγούρ'» ή « πουλγούρ' »

Γίνεται από ξερό κοπανισμένο σιτάρι (γιαρμάς).
Μ' αυτό κάνουν το « πλουγουροπίλαβον », πολύ νόστιμο με γιαούρτι.

Τα «κορκότα»
Καλαμποκίσιος γιαρμάς χοντροαλεσμένος σε χερόμυλο («χ̌̌ερομύλι͜α»). Όταν το καλαμπόκι χλωρό το ξεραίνουν στο φούρνο, τα κορκότα του τα λένε «φούρνικα».
Όταν τα ξεραμένα καλαμπόκια στο φούρνο τ' αλέθουν σε αλεύρι, το λένε «φουρνικένιον ή φούρνικον αλεύριν».
Τα παρασκευάσματα από «φουρνικένιον αλεύριν» είναι νόστιμα, όπως εκείνα που γίνονται από σιμιγδάλι.
Με τα «κορκότα» γίνονται πολλά φαγητά, όπως φασόλια με κορκότα, λάχανα σούπα με κορκότα και με φασόλια μαζί, γάλα με κορκότα, το «κορκοτοσίρβ'», σούπα με κορκότα και ξερά δαμάσκηνα γίνεται σαρακοστιανή σούπα.

Το «χασίλ'»
Πηχτό φαγητό, σαν πιλάφι, με κορκότα και αλεύρι. Τρώγεται βυθίζοντας την κουταλιά του «χασίλ'» μέσα σα «'θόγαλαν», σε γάλα, σε γιαούρτι, ή σε «τάν'» (αϊράνι) ή και σε λιωμένο τσιγαρισμένο βούτυρο.
Ανοίγουν βαθύ κρατήρα μέσα στο «χασίλ'» και ρίχνουν μέσα στην κωνική κοιλότητα του, ένα από τα παραπάνω βοηθητικά («συφάγια») κι από γύρω γύρω παίρνουνε με τα κουτάλια το «χασίλ'», το περιλούζανε στο λιωμένο βούτυρο, «'θόγαλαν» κ.λ.π., ανάλογα με το προσφάγι και το καταβροχθίζουν με βουλιμία. Τούτο γίνεται νοστιμότερο, όταν τα κορκότα είναι φούρνικα.

Print

Ποντιακή ποίηση και μουσική

ποντιακή,ποίηση,μουσική,λαογραφία,γλώσσα,διάλεκτος,μουσικά,όργανα,χοροί,θρύλοι,παραδόσεις,ήθη,έθιμα Αν αναζητήσουμε μέσα στα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό ενός λαού, σίγουρα ξεχωριστή θέση θα έχουν τα ιδανικά του, οι θρύλοι και οι παραδόσεις του, η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα του . Γιατί μέσα από αυτά αντικατοπτρίζεται ο βαθμός της ψυχικής δύναμης και της πνευματικής δημιουργίας κατά τα στάδια εξέλιξης αυτού του λαού.

Τα στοιχεία λοιπόν αυτά που είναι και το ερέθισμα για την ψυχική ανάταση των λαών έρχεται να στολίσει η ποίηση, η μουσική και γενικά το λεπτό εκείνο συναίσθημα που μόνο εκείνο ξέρει να συγκινεί και να εξυμνεί .
Ο λαός του Πόντου από την εποχή των Κομνηνών αλλά και αργότερα μέσα στο σκοτάδι της βάρβαρης δουλείας, δεν σταμάτησε ποτέ να τραγουδά να εξυμνεί κάθε υψηλή ιδέα, την αυτοθυσία , τον ηρωισμό, να συμμερίζεται την χαρά αλλά και τον πόνο του Έθνους και να δείχνει στο σκλαβωμένο γένος τον δρόμο της ελευθερίας και της Εθνικής αποκατάστασης.
Τα κείμενα όμως πολλών από αυτά δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι αυθεντικά διότι η μετάδοση τους από γενιά σε γενιά αλλά και η απόδοσή τους από περιοχή σε περιοχή φυσικό ήταν να φέρουν σε αυτά αλλοιώσεις, παραλήψεις και πολλές παραλλαγές.
Και για αυτά βλέπουμε σε πολλά τραγούδια, κενά ή προσθήκες παρμένες από άλλα τραγούδια, μάλιστα σε τέτοιο σημείο που να αλλοιώνεται κατά βάση η λογική σειρά των στοιχείων και η έννοια του τραγουδιού. Αυτά βέβαια δεν μειώνουν την αξία τους και δεν παύουν να είναι η μελοποιημένη ιστορία του Ποντιακού λαού .
Τα Ποντιακά τραγούδια από απόψεως ποιήσεως όχι μόνο δεν υστερούν από τα τραγούδια των άλλων περιοχών του Ελληνισμού, αλλά έχουν επιπλέον ένα δικό τους χαρακτηριστικό χρώμα που τα τοποθετεί σε μία εξαιρετική θέση και δίνει σε αυτά μία ιδιαίτερη αξία. Αν αναλογιστούμε δε ότι τα τραγούδια αυτά διασώθηκαν επί μία χιλιετηρίδα, μέσα στην αμάθεια και την αγραμματοσύνη, κάτω από την καταστροφική μανία ενός σκληρού κατακτητή, τότε η αξία τους είναι κάτι το ξεχωριστό .
Το κρυφό νανούρισμα της γιαγιάς δίπλα στη κούνια του εγγονού, ήταν η αρχή της μεγάλης προσπάθειας να μην ξεχαστούν όλα εκείνα τα μεγάλα της Ποντιακής φυλής, μέσα στη λαίλαπα του φόβου της τρομοκρατίας, της εξόντωσης.
Αυτό αποδεικνύει και το γεγονός ότι ενώ σε όλον σχεδόν τον μεσαίωνα η ονομασία «Έλληνες» δεν συναντιέται ποτέ σε κανένα δημοτικό τραγούδι των υπόλοιπων Ελληνικών τμημάτων, μέσα από τα Ποντιακά τραγούδια δεν έπαψε ποτέ να εξυμνείται ο Ελληνισμός και η ιστορία του.

Print

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ