Εισήγηση Βασιλείου Β. Πολατίδη στο πρώτο συνέδριο για τα πνευστά του Πόντου το Σάββατο 21 Απριλίου 2018 στην Προσοτσάνη Δράμας με τίτλο : Ο ζουρνάς παρά τοις Έλλησιν του Πόντου. Παρακολουθείστε όλο το συνέδριο εδώ  
«Πήγαινε στα δημοτικά τραγούδια, στην δημοτική τέχνη, στην χωριάτικη και την λαϊκή ζωή για να βρεις την γλώσσα και την ψυχή σου, και με αυτά τα εφόδια αν έχεις μέσα σου ορμή και φύσημα, θα πλάσεις ότι θέλεις, παράδοση και πολιτισμό και αλήθεια και φιλοσοφία (Ίων Δραγούμης)»

Η σημερινή μου εισήγηση έρχεται να απαντήσει στα ερωτήματα :
• Τι είναι ο ζουρνάς
• Από ποια υλικά κατασκευαζόταν
• Ποια είναι τα μέρη που τον αποτελούν
• Σε ποιες περιοχές παιζόταν
• Από ποιους παιζόταν και με ποιο τρόπο
• Ποιο είναι το εύρος του στη μουσική κλίμακα και τέλος
• Ποια ακριβώς ήταν η χρήση του

Συχνά στην ποντιακή δημοτική παράδοση και ποίηση απαντώνται τρία πουλιά : το Τρυγόνι, το περιστέρι και ο αετός. Είναι τα αγαπημένα πουλιά των Ελλήνων Ποντίων. Ο αετός ή αητός ή αητέντς ή γάτζουρας εκπροσωπεί την ανδρεία, την τόλμη, την δύναμη και το μεγαλείο.  «Αητός επεριπέτανεν ψηλά ‘ς σα επουράνια̤»
Είναι ο ισχυρός βασιλιάς των αιθέρων. Τα παιδιά τον αγαπούσαν εξαιρετικά αλλά και τον φοβόντουσαν. Μόλις τον έβλεπαν να ζυγίζει μεγαλοπρεπώς τα φτερά του στα ύψη, άρχιζαν τις φωνές : «Αητόν ! Αητόν ! …ή…Γάτζουρα ! Γάτζουρα ! Εκχ̌ύεν η σ̌ουρβά σ’ κι εκάγαν τα πουλία σ’»

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο στον ανάποδο χορό Τέρς και το ομώνυμο τραγούδι της Τρυγώνας

Τα κατωτέρω κειμήλια, μου τα παρέδωσε η κυρία Καρακασίδου Παναϊλα με πάσα ευλάβεια και αγάπη κατά τον μήνα Αύγουστο του έτους 2017 στην Ηλιούπολη Θεσσαλονίκης. Την ευχαριστώ θερμά για την τιμή.

Κάτοχος του εγκολπίου Αι-Γιώργη είναι η κυρία Καρακασίδου Παναϊλα. Το Κληρονόμησε από την γιαγιά της Ανθή Καρακασίδου-Παντελίδου του Στυλιανού. Η Ανθή Καρακασίδου γεννήθηκε στα Πλάτανα της Τραπεζούντας το 1910. Στα Πλάτανα έμενε με την μητέρα της, τις δύο αδερφές της, τον αδερφό και τη νύφη της. Στην Ελλάδα ήρθε μόνη της σε ηλικία 13 ετών με την ανταλλαγή. Αποβίωσε στο Βασιλούδι Θεσσαλονίκης πλήρης ημερών σε ηλικία 96 χρόνων με πολλά παιδιά και εγγόνια.

ΤΑ ΜΩΜΟΕΡΙΑ
Υπό Δημ. Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτου)

Από τα έθιμα των μεγάλων εορτών

Η πολύ κοινή ανά τον Πόντο σατυρική κωμωδία των Μωμοέρων η οποία εκτελείτε με διαφοροποιήσεις κατά τόπους, εμφανίζεται σε παραλλαγές ως προς τα πρόσωπα και τον τρόπον παραστάσεως. Ο άρχων διδάσκαλος κ Δ. Οικονομίδης γράφων γενικώς για το έθιμο αυτό, στο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος το έτος 1937, θεωρεί ότι, το έθιμο αυτό αποτελεί λείψανο αρχαίου εθίμου ή μιας αγροτικής εορτής που συμβολίζει τη νάρκη της φύσεως κατά τον χειμώνα και την αναβίωση της κατά την άνοιξη. Συγχρόνως έχει σκωπτικό – σατυρικό χαρακτήρα, καθόσον μέσω της αναπαραστάσεως σατιρίζονται πρόσωπα και ήθη της κοινωνίας. Παραλληλίζεται ως υποτυπώδης δραματική παράσταση παραπλήσια του “Σκυρίου εθίμου” ή των “Καλογέρων της Βιζύης”, με σκοπό την αποτροπή των δεισιδαιμονιών και της κακοτυχίας με ταυτόχρονη επίτευξη της καλοτυχίας. Σε αυτό το τελευταίο συμφωνεί με την άποψη του κ. Δ. Παπαγεωργίου ο οποίος είχε γράψει “ειδικώς” περί του “Σκυρίου εθίμου”.
Περαιτέρω περιγράφει τον τρόπο της εκτέλεσης του εθίμου, κατά την οποία τα συμμετέχοντα μέλη προξενούσαν την θυμηδία (σκωπτική και ειρωνική διάθεση ) στους παριστάμενους αλλά και ακράτητο γέλιο με τις κάθε είδους κωμικές παραστάσεις, με τις φράσεις ή τους κωμικούς και αστείους διαλόγους, με τις μιμήσεις και τις αλλόκοτες κινήσεις του σώματος, με τη συνοδεία της αθάνατης λύρας ή άλλου μουσικού οργάνου.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο για τα Μωμοέρια στον Πόντο