Το χωρίον Βαρενού της Χαλδίας του Πόντου
Σύντομο περιγραφικό σημείωμα κ. Κυριάκου Σουμελίδου εκ Ξηρολίμνης για την ιστορία του χωρίου Βαρενού της Χαλδίας (Αργυρούπολης του Πόντου) αλλά και των κατοίκων του. Το χωρίον Βαρενού βρισκόταν στους πρόποδες του όρους Κουλάτ-Δάγ και πλησίον του ποταμού Γιαγλή-Δερέ, επι του Κορκοντίλου. Διοικητικά ανήκε στην υποδιοίκηση Αργυρουπόλεως απ' την οποία επείχε τέσσερις ώρες. Ο πληθυσμός του χωρίου Βαρενού ανήρχετο στους διακόσιους ογδόντα με τριακόσιους κατοίκους, ήτοι ογδόντα περίπου οικογένειες. Στη Βαρενού υπήρχαν πολλές εκκλησίες (ναοί) εκ των οποίων οι σπουδαιότεροι ήταν : του Αγίου Νικολάου και των Τριών Ιεραρχών επι του Κορκοντίλου. Είναι άγνωστο γιατί ονομάστηκε Κορκόντιλος η ομαλή λωρίδα στην οποία έκειτο όλο το χωρίο και η οποία εκτεινόταν και πέρα απ' τις οικίες προς τους κήπους.
Το Ατά Παζάρ ήταν επαρχία της Νικομήδειας της Μικράς Ασίας. Τα Ελληνικά χωριά που κατοικήθηκαν από Ελληνοπόντιους ήταν τα : Κεστανέ μπουνάρ, Κιραζλή, Καρά μπελίτ, δύο χωριά με την ονομασία Τσοπάν γιατάκ, Κουρούτερε, Πάραλη, δύο χωριά με την ονομασία Γενή Ντάγ, Αρτίζπελη, Γιασ̆λίκεσκίτ, Σούπατακ, Κουρούμεσε, Τσ̆αλτάβαζ και Άχτας. Αυτά τα χωριά αποτελούσαν την επαρχία του Ατά Παζάρ που ονομαζόταν Καράσου. 
Είναι πολλάκις δύσκολον αλλά και ευχάριστον συνάμα το έργον της ευρέσεως του ετύμου μιας λέξεως, διότι ως γνωστόν η ομίχλη του παρελθόντος ενίοτε δυσκόλως παραμερίζεται, αλλά αποδίδει ωσαύτως καρπούς ικανοποιήσεως στον γράφοντα αλλά και λίαν ευχαρίστους δια το όλον πόνημα ης περισυλλογής του λαογραφικού, γλωσσολογικού κλπ υλικού της όντως κιβωτού της αρχαιότητος, Ποντιακής γλώσσης, η οποία προστάζει τον καθένα να συνεισφέρει ότι δύναται προς Δόξαν της προσφιλούς μας Πατρίδος. 
Στο απώτατο ανατολικό σημείο του Νομού Άγκυρας έκειτο ο κασαμπάς (επαρχία) Ακ Ντάγ Ματενί αποτελούμενος από 180 χωριά. Είχε την έδρα του στο Μεταλλείο Ακ Δαγ Μαδέν, πόλη που απείχε 300 χλμ. ανατολικά απ την Άγκυρα, περίπου 200 χλμ. νοτιοανατολικά της Σαμψούντας και περίπου 100 χλμ. δυτικά της Σεβάστειας. Βρίσκεται στις υπώρειες του Ακ Ντάγ (Λευκού όρους) και εκτείνεται αμφιθεατρικά παρα τον Ίρι ποταμό. Στα νοτιοανατολικά της πόλεως υψώνεται επιβλητικά ο κατάφυτος από δρύς και πεύκα, λόφος του Αγίου Γεωργίου όπου ανεγέρθη και ομώνυμο παρεκκλήσιο. 
Το Αγορέν, χωριό αμιγώς Ελληνικό με 80 οικογένειες βρισκόταν στην επαρχία Γενή Χάν του νομού Σεβάστειας. Είχε μια εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δύο παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής και της Αναλήψεως του Σωτήρος Χριστού, καθώς και ένα ελληνικό σχολείο με 40 μαθητές και έναν καλόγερο για δάσκαλο. Το χωριό ήταν χωρισμένο σε 4 μαχαλάδες : 
