Οι πιο γνωστές πόλεις του Πόντου, ιδρύθηκαν ή επανιδρύθηκαν από τους αποικιστές του ευρύτερου ελλαδικού χώρου, οι οποίοι και αποτελούσαν τους συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στη μητρόπολη και τις νέες πατρίδες. Οι πόλεις αυτές ανέπτυξαν πλούσια πολιτισμική αλλά και οικονομική δραστηριότητα, είτε σε σύνδεση με τη μητέρα πόλη, είτε και αυτοτελώς. Πρώτοι αποικιστές θεωρούνταν οι Ίωνες από τη Μίλητο και ακολούθησαν οι Μεγαρείς, οι Φωκαείς , οι Αθηναίοι κ.α. Όλοι αυτοί, γνωστοί και ως Ποντικοί Έλληνες , έφερναν μαζί τους το ιερό πυρ από την εστία της μητρόπολης, έχοντας επικεφαλής τον οικιστή, έναν εξέχοντα πολίτη που πολλές φορές αναδεικνυόταν σε ήρωα, υπερασπιστή των δικαίων της αποικίας.

Δείτε το σχετικό βίντεο για την Σινώπη του Πόντου

Όφις, η αρχαία Όφια

Ανατολικά της Τραπεζούντας σε απόσταση 16 ωρών βρίσκεται η επαρχία του Όφεως με πρωτεύουσα το Σολακλή. Λίγοι επισκέφθηκαν και γνώρισαν τη δράση των ομογενών μας σ' εκείνο το μέρος ένεκα του φόβου των ληστοσυμμοριών που δρούσαν στον τόπο εκείνο. Μόνο ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος επισκεπτόταν ενίοτε το εκεί ποίμνιο του. Στην επαρχία αυτή αν και υπήρχε τουρκική διοίκηση, μόλα ταύτα εθεωρείτο φέουδο των αγάδων "Τζακίρ ογλαρή" και "Τέλ ογλαρή" . Kάθε οικογένεια (σόϊ) απ' αυτούς για κάθε κίνημα μπορούσε να παρατάξει 250-300 οπλοφόρους άνδρες κι έτσι την πραγματική εξουσία την ασκούσαν οι αγάδες του τόπου, οι οποίοι συχνά έρχονταν σε συγκρούσεις μεταξύ τους.
Η επαρχία του Όφεως βρίσκεται πάνω σε ανώμαλο έδαφος γεμάτο λόφους, χαράδρες και ποτάμια, με κυριότερα : τον ποταμό Όφεως, τον Παλτατζή και τον Καλοπόταμο ο οποίος χωρίζει τα σύνορα του Ριζαίου. Μεταξύ του ποταμού Καλοπόταμου και Μπαλτατζή-τερέ, σκόρπια μεταξύ των χαράδρων βρίσκονται τα Ελληνικά χωριά Κρηνίτα, Γίγα, Ζουρέλ, Κουρίτζ, Χάλτ, Κοφκία και Ζησινό. Όλα τα χωριά διατηρούσαν σχολεία, μεγαλοπρεπείς ναούς και ιδιαίτερα τα χωριά Κρηνίτα και Γίγα είχαν επτατάξια σχολεία με δύο δασκάλους υπό την εποπτεία των Συλλόγων Μέλισσα και Πρόοδος. Οι κάτοικοι των χωρίων είχαν άφταστη προθυμία για τη μόρφωση και την παιδεία. Οι κάτοικοι των χωριών ήταν στο πλευρό του Αγά που τους ευνοούσε (συνήθως ο κάθε αγάς είχε υπό την επιρροήν του δύο ή και τρία χωριά, στα οποία εδείκνυε μεγάλο ενδιαφέρον, υποστηρίζων τα δίκαια αλλά και την τιμή και την περιουσία τους, παράλληλα μάλιστα τους εκμεταλλευόταν σε οποιαδήποτε εργασία του). Αυτή η εκμετάλλευση στεκόταν αφορμή για πολλούς να ξενιτεύονται στη Ρωσία αλλά και σε διάφορες πόλεις της Ρουμανίας (Βραϊλα και Ιάσιον) όπου είχαν δημιουργήσει μεγάλες περιουσίες.

Δείτε το σχετικό βίντεο για την Αρχαία Όφια, τον Όφι του Πόντου

Στον δημόσιο δρόμο που βρίσκεται στην κωμόπολη Άρτασσα (Άρδασσας) και οδηγεί προς την Αργυρούπολη, βρίσκεται το χωριό "Πέντε Εγκλησίες", που οι τούρκοι το ονόμαζαν "Μπές Κλισέ" το οποίο περιβαλλόταν από διάφορα οπωροφόρα δέντρα και απο εύφορα χωράφια. Κάπως ψηλότερα απ τις Πέντε Εγκλησίες άρχιζε η περιοχή του γνωστού χωρίου "Μαντρία" το οποίο βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Γορόσ̌.

Ολόκληρη αυτή η περιοχή είχε αναπτυγμένη κτηνοτροφία λόγω των πολλών παρακείμενων δασών.
Παλιότερα βρίσκονταν εδώ διάφορες μάντρες και με την πάροδο του χρόνου άρχισαν να κτίζονται και σπίτια με αποτέλεσμα την αύξηση του πληθυσμού και τη δημιουργία τριών ενοριών :
Τα αφκά Μαντρία
Τη Μουζαράς και
Τ' απάν' Μαντρία ή Άεν-Παύλον

Πενήντα πέντε οικογένειες αποτελούσαν τα Αφκά Μαντρία που είχαν δημοτικό σχολείο και εκκλησία τιμώμενη στο όνομα του Αγίου Γεωργίου που γιόρταζε κάθε χρόνο στις 3 Νοεμβρίου. Όλη αυτή η περιοχή φημιζόταν για τα οπωροφόρα δέντρα της.

Δείτε το σχετικό βίντεο για τις ενορίες των Μαντρίων

Οι περιφέρειες του Πόντου

Σύμφωνα με το αρχείο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών,
ο Πόντος είχε 13 παραθαλάσσιες και 24 μεσογειακές περιφέρειες.

1.Ριζούντας
2. Όφη
3. Σουρμένων
4. Τραπεζούντας
5. Τρίπολης
6. Κερασούντας
7. Κοτυώρων
8. Φάτσας
9. Οινόης
10. Τσαρτσαμπά
11. Σαμψούντας
12. Πάφρας
13. Σινώπης
14. Ερζερούμ
15. Παιπούρτης
16. Ερζιγκιάν
17. χ̌ερροιάνων
18. Αργυρούπολης

Δείτε το σχετικό βίντεο για τις περιφέρειες των Ελληνικών Πόλεων στον Πόντο