H Mατσούκα είναι μία περιοχη νοτίως της Τραπεζούντας. Έως το 1923 στην Ματσούκα υπήρχαν 70 χωριά, 47 απο αυτα ήταν Ελληνικά, 9 μικτά και μόνο 14 τους ήταν Τουρκικά. Μέχρι τις μέρες μας τα τρία μεγάλα Ελληνικά μοναστήρια (Ιωάννης Ζαβουλών ή Βαζελώνας, Παναγία Σουμελά και Γεώργιος Περιστερεώτας) συντηρούνται. Σήμερα στη περιφέρεια της Ματσούκας  οι απόγονοι των Ελλήνων πού αναγκάστηκαν να γίνουν μουσουλμάνοι μιλούν ακόμη ελληνικά. Ίσως η λέξη Ματσούκα να παράγεται από τη λέξη ματσούκι, που σημαίνει ραβδί, ξύλο που κρατάει ο άνθρωπος στο χέρι, προφυλασσόμενος από κάθε επιτιθέμενο άνθρωπο ή ζώο. Στην Άνω Ματσούκα και ιδίως σην Κουνάκα δεν περπατούσε άνδρας δίχως να κρατάει «την ματσούκα», το «στουράκ'» κατά την τοπική διάλεκτο. Έτσι η περιοχή λέγονταν «Ματσούκα»και οι κάτοικοί της Ματσουκαίοι ή Ματσουκάτ'.

Δείτε το σχετικό βίντεο για τον Ελληνισμό της περιφέρειας της Ματσούκας του Πόντου

Εξαρχία Άνω Ματσούκας

Η Άνω Ματσούκα είναι το αρχαιότερο τμήμα της Ματσούκας. Οικίστηκε από διωμένους χριστιανούς του Ρωμαίου Βαλερίου γύρω στα 260 μ.χ. Οι πρώτοι αυτοί χριστιανοί κατοικούσαν στα παράλια του Πόντου, όμως, αφού εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους, ίδρυσαν τους πρώτους οικισμούς της Ματσούκας, τη Μαντρακενή και το Χαψίν, το μετέπειτα Χαψίκιοϊ. Η Άνω Ματσούκα καταλαμβάνει το νοτιότερο μέρος της Ματσούκας και συνορεύει με τα χωριά της Χαλδίας, Ζύγανα, Τσιμερά, Μούζενα, Σταυρίν και Κρώμνη. Αποτελείται από 11 χωριά, 4 του Χαψίκοϊ και 7 της Μαντακενής. Όλα και τα 11 ανήκουν στην εξαρχία της μονής του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Βαζελώνα.
Χαψίκοϊ -Hamsiköy Κοινή ονομασία 4 χωριών της Άνω Ματσούκας

Με τοι Ταμερτσ̌άντας έναν οσπίτ' εχώριζε μας. Με τον άντρα μ' τηνάν επέρα, εντάμα ετράνυναμε από μικροθέας κιαν' ούλον εντάμαν έμ'νες. Αβράμψ, άντρας-ι-μ' 'ς σα δουλείας ούλα̤ εβοήθανε μας. Εγώ επέγ'να σ' εγεινέτερα ΄ς σο θέρος με την αδερφήν ατ', κι' εκείνος συνέλ'κο μ' έτον, έρχουτον εβοήθανεν εμάς.

Ο τατά̤ς μ' επέθανεν αστ' έμ'νε δεκαπέντε χρονέσσα. Αστ' έντρισα έμ'νε είκοσ' χρονέσσα. Τ' Α-Ηλία εδέβαμε κι' εστεφανώθαμε. Τη Δευτέρα εστάθαμε και την Τρίτ' το πουρνόν εδέκανε με το καγάν' κι' επήγα στο θέρος. Ση κυρού μ' έμαθα κι' εθέριζα. Εβοήθανα τον κύρη μ' ν' ακονίζ' τ' εργαλεία με την κλωστρά̤ν. Άμαν πολλά τσ̌α̤τίν έργον έτον. Όντες έλεε με ο κύρη μ' : " Έλα, Τζόφα ας κρούγομαι τα καγάνια̤ ση κλωστρά̤ν" εμέν' επίανε 'με η κλαίη....

Τα χρόνια̤ εκείνα έταν τσ̌ατίνια̤, το περισ̌ανλούχ' σο γόνατον. Η Ρουσία έρθεν εκειάν' το Δεκαέξ (1916) κι' επεκεί έφυεν κι' υστερία 'δεν 'κ̌' είχαμε. Παράν 'κ̌' έτον (άμον τ' έντον αδακέσ' με την Βουλγαρίαν αστ' έφυεν).

Δείτε το σχετικό βίντεο για τα Κοτύλα̤, έναν Κιμισ̌χαναλίδικον Χωρίον

 Αφήγηση του κ Παναγιώτη Αναστασιάδη, Διδάσκαλου και Ιεροψάλτη ο οποίος γεννήθηκε στον Κορκοτά Χαλδίας στις 4 Μαρτίου 1897.

Ο Κορκοτάς επείχε απ την Τραπεζούντα 24 ώρες με τα συγκοινωνιακά μέσα της εποχής εκείνης. Βρισκόταν σε ψηλή τοποθεσία περιτριγυρισμένη από τρία βουνά απ' όπου διέκρινε κανείς το ψηλό Ζυγάνναιο όρος ή Ζύγαννα. Ο πρώτος οικιστής του Κορκατά, κατά το Γεώργιο Κανδηλάπτη Κάνι, ήταν ο τιμαριούχος επί Κομνηνών, Ιωάννης Κουρκούας, ο οποίος έκτισε και τον πρώτο ναό, του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου.
Μετέπειτα το χωριό δέχτηκε και πολλούς κατοίκους της Ζερμούδας που ξεφυγαν τον εξισλαμισμό του 1828-30. Το χωριό είχε 60 περίπου Ελληνικές οικογένειες και μια εκκλησία της κοιμήσεως της Θεοτόκου καθώς και πολλά παρεκκλήσια από τα οποία σπουδαιότερα ήταν : Του Αρχιστράτηγου Μιχαήλ που βρισκόταν πάνω σ' ένα δάσος απέναντι απ' το χωριό και του Αγίου Ιωάννη που βρισκόταν σε απόσταση 500 μέτρων περίπου απ' το προηγούμενο και γιόρταζε στις 29 Αυγούστου. Κοντά στο παρεκκλήσι αυτό ανάβλυζε μεταλλικό νερό.

Το χωρίο είχε ένα πλήρες δημοτικό σχολείο το οποίο μαζί με την εκκλησία ήταν κτισμένο πάνω σε ένα γήλοφο λίγο πιο έξω απ' το χωριό, η επιφάνεια του οποίου ήταν επίπεδη και ονομαζόταν Αγία Μαρίνα. Κάθε χρόνο στην εορτή της Αγίας Μαρίνας γινότανε μεγάλο πανηγύρι στο χώρο εκείνο. Το έδαφος του χωριού ήταν άγονο, ο δε γεωργικός κλήρος μικρός γι' αυτό οι περισσότεροι άντρες μετανάστευαν στη Ρωσία, όπου εργαζόμενοι σκληρά κατάφερναν να κερδίζουν τα αναγκαία για τη ζωή τους, βοηθώντας παράλληλα και τις οικογένειες τους. Πολλοί απ' αυτούς τους ξενιτεμένους απόκτησαν αξιόλογη κινητή και ακίνητη περιουσία.
Το κοινοτικό δάσος του χωριού ήταν μικρό, πάνω κάτω 250 στρέμματα. Υπήρχαν δε και δύο νερόμυλοι, του Περτσινίδη και του Κωνσταντίνου Αναστασιάδη (του παππού δηλαδή του διηγούμενου την ιστορία αυτή), ο οποίος αργότερα τους πούλησε στο Νικόλαο Τσελεκτσίδη.

Δείτε το σχετικό βίντεο για το χωρίον Κορκοτάς της Χαλδίας του Πόντου

Το Κιρασλί ήταν ένα αμιγές Ελληνικό χωριό υπαγόμενο στην επαρχία του Ατάπαζάρ του Νομού Νικομήδειας ( Ιζμίτ ). Το χωριό είχε 150 οικογένειες, μια εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και δύο παρεκκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Χαραλάμπους στα οποία λειτουργούσαν οι δύο ιερείς του χωριού ο παπα-Γιάννης και ο παπα-Κυριάκος. Το χωριό ήταν χωρισμένο σε μαχαλάδες και τα ονόματα τους ήταν :

Ρακάν
Γάσπασι
Καράτερε
Αλαπλιή μαχαλεσί
Κοτσόϊ
Αλή Σαλήγκακ &
Κομτσιλού.

Υπήρχε ένα μονοτάξιο σχολείο με δάσκαλο τον Μιλτιάδη Παπαδόπουλο. Ένα καφενείο που ανήκε στην εκκλησία η οποία το νοίκιαζε στον Μιχαήλ Μαρμαρίδη και δύο μπακάλικα τα οποία ανήκαν στους Σάββα Ελευθεριάδη και Κυριάκο Θεοδωρίδη.

Προύχοντες στο χωριό ήταν οι Ευστάθιος Παπαδόπουλος, Ιωάννης Θεοδωρίδης, Δημήτριος Ψωμιάδης και Σάββας Ελευθεριάδης, ενώ οι μορφωμένοι στο χωριό ήταν οι Γεώργιος Μιχαηλίδης, Σάββας Ελευθεριάδης & Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης.

Δείτε το σχετικό βίντεο για το χωρίον Κιρασλί της περιφέρειας Ατά Παζάρ - Νικομήδειας